มุมมองทางเลือกของรูปแบบการประเมิน: โมเดล CSE ALTERNATIVE PERSPECTIVE ON EVALUATION MODEL: THE CSE MODEL

Abstract

การประเมินเป็นกระบวนการที่สำคัญในการกำหนดทิศทางและพัฒนาคุณภาพของโครงการเพื่อการตัดสินใจและมีข้อมูลสนับสนุนเป็นพื้นฐานสำคัญในการขับเคลื่อนองค์กรให้บรรลุเป้าหมาย รูปแบบการประเมินโมเดล CSE (Center for the Study of Evaluation Approach) พัฒนาโดย Marvin C. Alkin แห่งมหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย ลอสแอนเจลิส (UCLA) มุ่งเน้นการประเมินเพื่อการตัดสินใจ (Decision-Oriented Theory) อย่างเป็นระบบที่มีการวิเคราะห์ในหลายมิติ ผ่านการนำเสนอสารสนเทศที่ชัดเจนและเหมาะสม โดยมีกระบวนการประเมินแบ่งออกเป็น 5 ขั้นตอน ได้แก่ การประเมินระบบ (System Assessment) การประเมินการวางแผนโครงการ (Program Planning)  การประเมินการดำเนินงานโครงการ (Program Implementation) การประเมินเพื่อการปรับปรุงโครงการ (Program Improvement)  และ การประเมินเพื่อการรับรองโครงการ (Program Certification)  โดยบทความนี้นำเสนอประเด็นสำคัญของรูปแบบการประเมินโมเดล CSE ที่ไม่เพียงแต่มีความชัดเจนในกระบวนการประเมินเท่านั้น แต่ยังมีความโดดเด่นในการระบุศักยภาพของผู้ใช้  ผลการประเมิน ซึ่งเป็นการพัฒนาจากแนวคิด "Bottom-Up" ที่ให้ความสำคัญกับอำนาจผู้ใช้ สำหรับการตีความและตัดสินใจที่มากกว่าแค่การวัดผลลัพธ์ภายใต้กรอบการประเมินนำไปสู่ความสามารถในการตัดสินใจที่มีคุณภาพ ซึ่งมีความแตกต่างจากโมเดล CIPP ที่รู้จักและนิยมใช้กันอย่างแพร่หลาย ทั้งนี้ผู้อ่านจะได้รับประโยชน์จากการเรียนรู้กระบวนการประเมินและกรอบแนวทางการประเมิน ซึ่งประกอบด้วย 5 ประเด็น ได้แก่ 1) กำหนดกรอบคำถามและบริบทการนำไปใช้ (Framing the Question and use context) 2) การเจรจาตกลงร่วมกัน (Negotiating agreement on acceptability)  3) การกำหนดกรอบในการตัดสินผลลัพธ์ (Establishing a framework for judging results) 4) การรวบรวมและการรายงานข้อมูล (Data Collection and reporting) และ 5) การตีความและการอำนวยความสะดวกแก่ผู้ใช้ (Interpretation and facilitation of use) ซึ่งกรอบการประเมินจะช่วยให้ผู้ใช้ลดความเสี่ยงจากอคติที่อาจเกิดขึ้น อีกทั้งช่วยเสริมสร้างศักยภาพในการใช้ข้อมูลเพื่อการตัดสินใจที่มีคุณภาพและยั่งยืนในระยะยาวรวมถึงแนวทางการประยุกต์ใช้การประเมินที่สามารถนำไปปรับใช้ในการทำงานประเมินได้จริง