ประเมินความต้องการจำเป็นในการพัฒนาสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเพื่อการเรียนรู้ ของผู้สูงอายุในเขตกรุงเทพมหานคร

Abstract

การวิจัยในครั้งนี้มีความมุ่งหมายเพื่อศึกษาสภาพความต้องการและปัญหา รวมทั้งประเมินความต้องการจำเป็นในการพัฒนาสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเพื่อการเรียนรู้ของผู้สูงอายุในเขตกรุงเทพมหานคร ใช้วิธีวิจัยแบบผสมผสานโดยวิธีวิจัยเชิงคุณภาพและวิธีวิจัยเชิงปริมาณ กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยเชิงคุณภาพ ได้แก่ กลุ่มผู้ให้ข้อมูลหลักเป็นผู้สูงอายุที่เป็นผู้นำกลุ่มและผู้สูงอายุที่เป็นผู้เชี่ยวชาญด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร จำนวนรวม 6 คน ซึ่งเก็บรวบรวมข้อมูลด้วยวิธีการสัมภาษณ์แบบเจาะลึก และกลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัยเชิงปริมาณ ได้แก่ ผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่ในเขตกรุงเทพมหานคร จำนวน 409 คน ซึ่งคัดเลือกแบบแบ่งชั้นภูมิ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้างและแบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลด้วยค่าสถิติพื้นฐาน ได้แก่ ค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน รวมทั้งการลำดับความสำคัญของความต้องการด้วยค่าดัชนี PNI แบบปรับปรุง พบผลการวิจัย ดังนี้ 1. สภาพความต้องการและปัญหาการพัฒนาสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเพื่อการเรียนรู้ของผู้สูงอายุในเขตกรุงเทพมหานคร พบว่าผู้สูงอายุในเขตกรุงเทพมหานครควรมีสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเพื่อค้นหาความรู้ เพื่อคลายเหงาด้วยการสื่อสารกับบุคคลอื่น และเพื่อความบันเทิงต่าง ๆ โดยมีสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร 4 ด้าน ได้แก่ ด้านระบบเครือข่ายคอมพิวเตอร์ ด้านซอฟต์แวร์ ด้านข้อมูล และด้านฮาร์ดแวร์ ปัญหาและอุปสรรคในการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร ได้แก่ ปัญหาสายตา ความจำในการเรียนรู้สิ่งใหม่ ๆ และทัศนคติด้านลบต่อการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร 2. จากแบบสอบถาม พบว่าผู้สูงอายุในเขตกรุงเทพมหานครมีความต้องการจำเป็นในการพัฒนาสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารใน 4 ด้าน ซึ่งอันดับหนึ่ง คือ ด้านซอฟต์แวร์ (PNImodified=0.51) อันดับสอง คือ ด้านข้อมูล (PNImodified=0.43) อันดับสาม คือ ด้านฮาร์ดแวร์ (PNImodified=0.42) และอันดับสี่ คือ ด้านระบบเครือข่ายคอมพิวเตอร์ (PNImodified=0.41) เมื่อพิจารณารายข้อ พบว่าข้อที่มีความต้องการจำเป็นสูงสุด 3 อันดับแรก ได้แก่ การใช้โปรแกรมกราฟิกเพื่อตกแต่งและเพิ่มเติมข้อความในภาพ (PNImodified=0.67) การติดตั้งโปรแกรมหรือแอปพลิเคชัน (PNImodified=0.66) และการใช้โปรแกรมแอนตี้ไวรัสกำจัดไวรัสคอมพิวเตอร์ (PNImodified=0.63) The purposes of this research were (1) to study the needs and the problems of development competency using information and communications technology to learn about the elderly, and (2) to assess the needs for development competency in terms of using information and communications technology to learn about the elderly in the Bangkok metropolitan area. This research used both qualitative and quantitative methodologies. The key informants using the qualitative method were six elders who were group leaders, skilled persons and experts in information and communications technology. The In-depth interview technique was used to collect data. The samples used in the quantitative method were four hundred and nine elders who reside in Bangkok metropolitan area through the stratified random sampling technique. The research instruments were a semi-constructed interview form and a five rating scale questionnaire form. The statistics used to analyze data were frequency, percentage, mean, standard deviation and PNI index. The research results were as follows; 1. The needs development competency of using information and communications technology for learning among the elderly in Bangkok metropolitan area were to increase their capacities in four aspects: computer networks, software, data and hardware. The aims of the elderly in information and communications technology were to access knowledge and information, to relax, and communicate with friends and to entertain themselves. Meanwhile, problems with development competency of using information and communications technology for learning among the elderly in the Bangkok metropolitan area were eye sight, short memory regarding new learning issues and negative attitudes towards information and communication technology use. 2. Needs assessment to develop competency in terms of using information and communication technology to learn about the elderly in the Bangkok metropolitan area were ranked from highest mean aspect to the lowest mean aspect such as, software (PNImodified=0.51), data (PNImodified=0.43), hardware (PNImodified=0.42)  and computer networks (PNImodified=0.41). When considering each item, using photographic applications was ranked as the highest need (PNImodified=0.67), while the installation of programs and applications (PNImodified=0.66), and computer anti-virus applications were ranked as the second and third highest needs (PNImodified=0.63).