การควบคุมโรคกล้าแห้งของต้นอ่อนข้าวหอมมะลิ 105 โดยชีววิธี

Abstract

Restraining of Seedling Blight Disease in Jasmine Rice 105 Using Biological Control
 
Jaran Prajanban, Sathit Panvilai and Wantanee Sawangarom
 
รับบทความ: 23 มีนาคม 2559; ยอมรับตีพิมพ์: 27 พฤษภาคม 2559
 
บทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อคัดแยกและคัดเลือกแบคทีเรียปฏิปักษ์ที่มีประสิทธิภาพในการยับยั้งการเข้าทำลายของ Sclerotium rolfsii Sacc. สาเหตุโรคกล้าแห้งของต้นอ่อนข้าวหอมมะลิ 105 จากตัวอย่างดินในแปลงนาข้าวจำนวน 70 ตัวอย่าง ในพื้นที่ 8 จังหวัด ประกอบด้วยจังหวัดสุรินทร์ ศรี-สะเกษ ยโสธร ร้อยเอ็ด มหาสารคาม บุรีรัมย์ นครราชสีมา และชัยภูมิ สามารถคัดแยกแบคทีเรียที่มีลักษณะโคโลนีแตกต่างกันได้ทั้งหมด 127 ไอโซเลต เมื่อนำแบคทีเรียทั้งหมดมาทดสอบประสิทธิภาพในการยับยั้งการเจริญของเส้นใยราในห้องปฏิบัติการ พบว่า มีแบคทีเรียทั้งหมด 20 ไอโซเลต สามารถยับยั้งการเจริญของราอยู่ในช่วงร้อยละ 30.30±4.29 ถึง 72.73±0.00 ซึ่งแบคทีเรียปฏิปักษ์ ไอโซเลต BR60.7 มีประสิทธิภาพในการยับยั้งสูงสุดร้อยละ 72.73±0.00 รองลงมาคือแบคทีเรียปฏิปักษ์ไอโซเลต SK12.3, YS22.1, CP68.3 และ NM69.6 โดยมีประสิทธิภาพยับยั้งร้อยละ 71.22±2.14, 71.22±6.43, 68.19±6.43 และ 66.67±4.29 ตามลำดับ และเมื่อนำแบคทีเรียปฏิปักษ์มาจัดจำแนกด้วยการวิเคราะห์ลำดับนิวคลีโอไทด์บริเวณ 16S rDNA พบว่า แบคทีเรียไอโซเลต BR3.2, BR3.4, BR3.5, SK18.6, YS22.1, YS22.5,  SK26.4, RE28.5, BR60.7, NM62.1,NM62.2, NM65.2 และ CP68.3 มีความเหมือน Bacillus subtilis ส่วนไอโซเลต SR8.9, SK12.7 และ SR53.6 มีความเหมือน B. amyloliquefaciens ในขณะที่ไอโซเลต SR8.4, SK12.3 และ NM69.9 มีความเหมือน B. vallismortis และไอโซเลต NM69.6 มีความเหมือน B. aryabhattai เมื่อนำแบคทีเรียปฏิปักษ์ที่แยกได้มาทดสอบการควบคุมโรคกล้าแห้งด้วยการปลูกในดินที่ไม่ผ่านการฆ่าเชื้อ พบว่า แบคทีเรียปฏิปักษ์มีประสิทธิภาพในการยับยั้งการเจริญของราได้ดี โดยช่วยเพิ่มอัตราการรอดตายร้อยละ 57.45 เมื่อเทียบกับชุดการทดลองควบคุม ผลการทดลองนี้แสดงให้เห็นถึงความสามารถของแบคทีเรียที่คัดแยกได้จากดินในการยับยั้งการเจริญของราก่อโรคในต้นกล้า ซึ่งอาจนำไปสู่การพัฒนาไปเป็นผลิตภัณฑ์ที่ใช้ควบคุมโรคกล้าแห้งได้
คำสำคัญ: การควบคุมโดยชีววิธี  โรคกล้าแห้งข้าว  ข้าวหอมมะลิ 105
 
Abstract
This research aimed to isolate and screen an antagonistic bacterium that possess the growing inhibition of S. rolfsii Sacc., caused seeding blight disease in jasmine rice 105. The 70 soil samples were collected from the northeastern Thailand, including Surin, Si Sa Ket, Yasothon, Roi-Et, Mahasarakham, Buri Ram, Nakhon Ratchasima, and Chaiyaphum. The bacterial isolates were discriminated into 127 isolates relied on the colony morphology. When investigating the inhibitory efficacy of mycelial growth of S. rolfsii Sacc. in the laboratory scale, there were only 20 isolates displayed antagonistic activity to this fungus with inhibition percentage averaged from 30.30±4.29% to 72.73±0.00%. The isolate BR60.7 showed the highest inhibitory percentage at 72.73±0.00%, following isolates SK12.3, YS22.1, CP68.3 and NM69.6 that showed the inhibition percentages at 71.22±2.14%, 71.22±6.43%, 68.19±6.43%, and 66.67±4.29%, respectively. The antagonistic bacterial isolates were identified using 16S rDNA sequencing technique. The results indicated that isolates were distinguished into 4 species: 1) isolates BR3.2, BR3.4, BR3.5, SK18.6, YS22.1, YS22.5, SK26.4, RE28.5, BR60.7, NM62.1, NM62.2, NM65.2 and CP68.3 were closely related to B. subtilis; 2) isolates SR8.9, SK12.7, and SR53.6 were closely related to B. amyloliquefaciens, 3) isolates SR8.4, SK12.3, and NM69.9 were closely related to B. vallismortis, and 4) NM69.6 isolate was similar to B. aryabhattai. In addition, the antagonistic bacteria were examined to inhibit S. rolfsii Sacc. in rice cultivated in non-sterile soil. The mycelial growth was efficiently inhibited by these bacteria that raised the survival rate of rice at 57.45%, indicating that the soil antagonistic bacteria were able to control the seeding blight disease in jasmine rice 105. The result implies that these bacteria may be useful to the development of biological control of rice disease as a commercial product.
Keywords: Biological control, Rice seedling blight, Jasmine rice 105