ปัจจัยทางอุตุนิยมวิทยาที่สัมพันธ์ต่อการเกิดปัญหามลพิษทางอากาศในจังหวัดเชียงใหม่

Abstract

Meteorological Factors Related to Air Pollution in Chiang Mai Province
 
Chakrit Chotamonsak and Duangnapha Lapyai
 
รับบทความ: 20 เมษายน 2561; แก้ไขบทความ: 8 สิงหาคม 2561; ยอมรับตีพิมพ์: 31 ตุลาคม 2561
 
บทคัดย่อ
การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยทางอุตุนิยมวิทยาที่สัมพันธ์ต่อปัญหามลพิษทางอากาศในจังหวัดเชียงใหม่ โดยวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยทางอุตุนิยมวิทยาซึ่งประกอบด้วย ปริมาณน้ำฝน อุณหภูมิสูงสุด อุณหภูมิต่ำสุด ทิศทางและ ความเร็วลม ความกดอากาศและความชื้นสัมพัทธ์ กับความเข้มข้นของฝุ่นละอองขนาดเล็กเส้นผ่าศูนย์กลางไม่เกิน 10 ไมครอน (PM10) ช่วงปี ค.ศ. 1998–2012 โดยวิธีทางสถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์คือการวิเคราะห์ค่าสหสัมพันธ์และการวิเคราะห์องค์ประกอบหลัก ผลการศึกษาพบว่าในช่วงที่เกิดปัญหามลพิษทางอากาศอุณหภูมิสูงสุดรายวันมีความสัมพันธ์เชิงบวกในขณะที่อุณหภูมิต่ำสุดรายวันมีความสัมพันธ์เชิงลบกับค่าความเข้มข้นของฝุ่น PM10 ส่วนค่าความชื้นสัมพัทธ์ ปริมาณน้ำฝน และจำนวนวันฝนตกในช่วงฤดูปัญหาหมอกควันพบว่ามีความสัมพันธ์กับช่วงที่ค่าความเข้มข้นของฝุ่น PM10 มีค่าต่ำ การวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างความเร็วลมและทิศทางลมพบว่าช่วงที่ค่าความเข้มข้นของฝุ่น PM10 เกินค่ามาตรฐานมีความสัมพันธ์กับช่วงวันที่ความเร็วลมมีค่าต่ำ โดยความเร็วลมต่ำส่งผลต่อศักยภาพในการแพร่กระจายของมลพิษทางอากาศ ประกอบกับลักษณะภูมิประเทศของจังหวัดเชียงใหม่ที่มีมีลักษณะเป็นแอ่งกระทะทำให้ความเร็วลมต่ำเอื้อต่อการสะสมของมลพิษภายในแอ่ง ในขณะที่ทิศทางลมพบว่าช่วงวันที่ค่าฝุ่น PM10 เกินมาตรฐาน ลมที่พัดส่วนใหญ่มาจากทิศใต้–ทิศตะวันตกของตัวเมืองเชียงใหม่ซึ่งพื้นที่ดังกล่าวเป็นพื้นที่สูงและเป็นพื้นที่ที่มีการเผาชีวมวลจำนวนมาก ประกอบกับลักษณะภูมิประเทศของจังหวัดเชียงใหม่ ลมจึงสามารถพัดพาเอามลพิษจากบริเวณที่มีแหล่งกำเนิดมลพิษมากดังกล่าวเข้าสะสมในแอ่งเชียงใหม่ นอกจากนี้ผลการศึกษายังพบว่าช่วงที่ความเข้มข้นของ PM10 มีค่าสูงมักเป็นช่วงที่มีความความกดอากาศสูงแผ่มาปกคลุมจังหวัดเชียงใหม่
คำสำคัญ: ความสัมพันธ์  ปัจจัยทางอุตุนิยมวิทยา  มลพิษทางอากาศ  เชียงใหม่
 
Abstract
This study aimed to study the meteorological factors related to air pollution in Chiang Mai province. The meteorological factors including rainfall, maximum and minimum temperature, wind speed and direction, sea level pressure and relative humidity were analyzed with the concentration of particulate matter less than 10 microns in diameter (PM10) during haze season (January–April) of the year 1998–2012. The statistical methods used in this study were linear regression and principal component analysis. The results showed that during the peak air pollution, the daily maximum temperature was positively correlated while the daily minimum temperature was negatively correlated with the PM10 concentration. Relative humidity, rainfall, and the number of rainy days were found to be negatively correlated with PM10 concentrations. The events that the concentration of PM10 beyond the national standard level were associated with the weak wind speed events. The topography of Chiang Mai was the basin characterized, which made the weak wind suitable for reduction dispersion potential and accumulation of pollutants within the basin. The wind direction that related to the above PM10 standard mostly blew from the south–west of Chiang Mai, where has been the highland and the large biomass burned area. Together with Chiang Mai topography, the wind could blow the pollutants from the burned area and accumulate in the basin. In addition, the results showed that high PM10 concentration events usually dominate when the high pressure had covered Chiang Mai province.
Keywords: Relationship, Meteorological factors, Air pollution, Chiang Mai