ปัจจัยที่สัมพันธ์กับประสบการณ์การมีอาการในคนไข้โรคมะเร็งระบบทางเดินอาหารที่ได้รับเคมีบำบัดหลังผ่าตัด Factors Related to Symptom Experience among Patients with Gastrointestinal Cancer Receiving Post-operative Chemotherapy

Abstract

บทคัดย่อ วัตถุประสงค์: เพื่ออธิบายประสบการณ์การมีอาการและทดสอบความสัมพันธ์ของประสบการณ์ฯ กับเพศ ปริมาณยาออกซิลิพลาตินสะสม  พฤติกรรมการดูแลตนเอง และการสนับสนุนทางสังคมกับประสบการณ์การมีอาการในผู้ป่วยมะเร็งทางเดินอาหารที่ได้รับเคมีบำบัดภายหลังการผ่าตัด วิธีการศึกษา: การศึกษาเชิงความสัมพันธ์มีกลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยมะเร็งทางเดินอาหารที่รับการรักษาต่อเนื่องที่แผนกศัลยกรรมทางเดินอาหาร The Second Affiliated Hospital of Wenzhou Medical University in China จำนวน 111 คน จากการสุ่มตัวอย่างแบบง่าย รวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม 1) ข้อมูลส่วนบุคคล 2) แบบสอบถามประสบการณ์การมีอาการ 3) แบบประเมินการสนับสนุนทางสังคม 4) แบบสอบถามพฤติกรรมการดูแลตนเอง ทดสอบความสัมพันธ์ด้วยสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ของเพียร์สันและพอยท์ไบซีเรียล ผลการศึกษา: กลุ่มตัวอย่างรายงานประสบการณ์ฯ 2 - 25 อาการต่อคน (เฉลี่ย 9.8 ± 5.22) อาการที่พบมากที่สุด ได้แก่ ชามือและเท้า (81.7%) หมดพลังงาน (78.3%) คลื่นไส้ (73.3%) ไม่อยากอาหาร (71.7%) เปลี่ยนแปลงการรับรสชาติอาหาร (56.7%) และอาการเหล่านี้มีความถี่ ความรุนแรง ความทุกข์ทรมานมากกว่าอาการอื่น ๆ เพศหญิง และปริมาณสะสมของยาออกซิลิพลาติน (P-value < 0.05 และ < 0.01 ทั้งหมด) สัมพันธ์ทางบวกกับประสบการณ์ฯ ในมิติความถี่ ความรุนแรงและความทุกข์ทรมานอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ พฤติกรรมการดูแลตนเองและการสนับสนุนทางสังคมสัมพันธ์ทางลบกับประสบการณ์ฯ ในมิติความถี่ ความรุนแรงและความทุกข์ทรมานอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P-value < 0.01 ทั้งหมด) อายุไม่สัมพันธ์กับประสบการณ์ฯ ในทุกมิติ สรุป: ผู้ป่วยมะเร็งทางเดินอาหารที่รับเคมีบำบัดหลังผ่าตัดมีประสบการณ์อาการ 2 - 25 อาการต่อคน เพศหญิงและปริมาณสะสมของยาออกซิลิพลาตินสัมพันธ์ทางบวก ส่วนพฤติกรรมการดูแลตนเองและการสนับสนุนทางสังคมสัมพันธ์ทางลบกับประสบการณ์ ควรส่งเสริมการสนับสนุนทางสังคมและพฤติกรรมการดูแลตนเองเพื่อให้ผู้ป่วยมีอาการลดลง คำสำคัญ: มะเร็งระบบทางเดินอาหาร; ประสบการณ์การมีอาการ; ปริมาณยาเคมีบำบัดสะสม; พฤติกรรมการดูแลตนเอง; การสนับสนุนทางสังคม   บทคัดย่อ วัตถุประสงค์: เพื่ออธิบายประสบการณ์การมีอาการและทดสอบความสัมพันธ์ของประสบการณ์ฯ กับเพศ ปริมาณยาออกซิลิพลาตินสะสม  พฤติกรรมการดูแลตนเอง และการสนับสนุนทางสังคมกับประสบการณ์การมีอาการในผู้ป่วยมะเร็งทางเดินอาหารที่ได้รับเคมีบำบัดภายหลังการผ่าตัด วิธีการศึกษา: การศึกษาเชิงความสัมพันธ์มีกลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยมะเร็งทางเดินอาหารที่รับการรักษาต่อเนื่องที่แผนกศัลยกรรมทางเดินอาหาร The Second Affiliated Hospital of Wenzhou Medical University in China จำนวน 111 คน จากการสุ่มตัวอย่างแบบง่าย รวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม 1) ข้อมูลส่วนบุคคล 2) แบบสอบถามประสบการณ์การมีอาการ 3) แบบประเมินการสนับสนุนทางสังคม 4) แบบสอบถามพฤติกรรมการดูแลตนเอง ทดสอบความสัมพันธ์ด้วยสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ของเพียร์สันและพอยท์ไบซีเรียล ผลการศึกษา: กลุ่มตัวอย่างรายงานประสบการณ์ฯ 2 - 25 อาการต่อคน (เฉลี่ย 9.8 ± 5.22) อาการที่พบมากที่สุด ได้แก่ ชามือและเท้า (81.7%) หมดพลังงาน (78.3%) คลื่นไส้ (73.3%) ไม่อยากอาหาร (71.7%) เปลี่ยนแปลงการรับรสชาติอาหาร (56.7%) และอาการเหล่านี้มีความถี่ ความรุนแรง ความทุกข์ทรมานมากกว่าอาการอื่น ๆ เพศหญิง และปริมาณสะสมของยาออกซิลิพลาติน (P-value < 0.05 และ < 0.01 ทั้งหมด) สัมพันธ์ทางบวกกับประสบการณ์ฯ ในมิติความถี่ ความรุนแรงและความทุกข์ทรมานอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ พฤติกรรมการดูแลตนเองและการสนับสนุนทางสังคมสัมพันธ์ทางลบกับประสบการณ์ฯ ในมิติความถี่ ความรุนแรงและความทุกข์ทรมานอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P-value < 0.01 ทั้งหมด) อายุไม่สัมพันธ์กับประสบการณ์ฯ ในทุกมิติ สรุป: ผู้ป่วยมะเร็งทางเดินอาหารที่รับเคมีบำบัดหลังผ่าตัดมีประสบการณ์อาการ 2 - 25 อาการต่อคน เพศหญิงและปริมาณสะสมของยาออกซิลิพลาตินสัมพันธ์ทางบวก ส่วนพฤติกรรมการดูแลตนเองและการสนับสนุนทางสังคมสัมพันธ์ทางลบกับประสบการณ์ ควรส่งเสริมการสนับสนุนทางสังคมและพฤติกรรมการดูแลตนเองเพื่อให้ผู้ป่วยมีอาการลดลง คำสำคัญ: มะเร็งระบบทางเดินอาหาร; ประสบการณ์การมีอาการ; ปริมาณยาเคมีบำบัดสะสม; พฤติกรรมการดูแลตนเอง; การสนับสนุนทางสังคม   Abstract Objective: To determine symptom experience and its relationships with age, gender, cumulative dose of oxaliplatin, social support, and self-care behavior among patients with gastrointestinal (GI) cancer having chemotherapy after surgery. Methods: This correlational research used a simple random sampling to recruit 120 participants. Research instruments consisted of 1) demographic questionnaire, 2) The Memorial Symptom Assessment Scale (MSAS), 3) The Multidimensional Scale of Perceived Social Support, and 4) The Appraisal of Self-Care Agency Scale-Revised scale. Associations were tested using Pearson’s product-moment correlation and Point biserial correlation. Result: Participants reported experiencing 2 to 25 symptoms (mean of 9.8 ± 5.22). The top five reported symptoms were numbness/ tingling in hands/feet (81.7%), followed by lack of energy (78.3%), nausea (73.3%), lack of appetite (71.7%), and change in the way food tastes (56.7%). The five symptoms were reported with more frequency, severity, and distress than other symptoms. Female sex and cumulative dose of oxaliplatin had a positive correlation with symptom frequency, severity, and distress (P-value < 0.05 and < 0.01, respectively). Self-care behavior and social support had a statistically significant negative correlation with symptom frequency, severity, and distress (P-value < 0.01 for all). Age had no statistical correlations with any symptoms. Conclusion: Cancer patients receiving chemotherapy after surgery experienced 2 – 5 symptoms. Female and cumulative oxaliplatin dose had positive correlations and self-care behavior and social support had negative correlations with the experience. Self-care behavior and social support should be promoted to alleviate symptom experience. Keywords: gastrointestinal cancer; symptom experience; cumulative chemotherapy dose; self-care behavior; social support