การมีส่วนร่วมของเภสัชกรต่อปัญหาที่เกี่ยวกับการใช้ยาปฏิชีวนะในหอผู้ป่วยอายุรกรรม Pharmacist Interventions on Problems Related with Antibiotics Use in General Medicine Wards

Abstract

บทคัดย่อ วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาผลของการมีเภสัชกรในทีมสหสาขาวิชาชีพในการใช้ยาปฏิชีวนะต่อผลลัพธ์ของผู้ป่วย วิธีการศึกษา: การศึกษาเชิงพรรณนาแบบไปข้างหน้าในเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2563 ที่โรงพยาบาลขนาด 820 เตียงแห่งหนึ่งในประเทศไทย เกณฑ์การคัดผู้ป่วยเข้าการศึกษาได้แก่ ผู้ป่วยที่พักรักษาในหอผู้ป่วยอายุรกรรม มีอายุ 18 ปี ขึ้นไป และได้รับยาปฏิชีวนะอย่างน้อย 1 ชนิด ส่วนผู้ป่วยที่จำเป็นต้องใช้ยาปฏิชีวนะที่ไม่มีในโรงพยาบาล หรือปฏิเสธการรักษาจะถูกคัดออก เภสัชกรทบทวนเวชระเบียนเพื่อค้นหาปัญหาและแก้ไขปัญหาโดยใช้แบบฟอร์มแนะนำการเลือกใช้ยาปฏิชีวนะช่วยในการปรึกษาแพทย์ระหว่างการตรวจเยี่ยมผู้ป่วยประจำวัน การวิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ค่ากลาง และพิสัยควอร์ไทล์ ผลการศึกษา: ผู้ป่วยจำนวน 47 คน เป็นเพศหญิงร้อยละ 53.2 ค่ามัธยฐานของอายุคือ 68 ปี ผู้ป่วยทุกคนมีโรคร่วมอย่างน้อย 1 โรค โรคติดเชื้อที่พบมากที่สุดคือโรคติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ (ร้อยละ 26.4) รองลงมาคือปอดอักเสบ (ร้อยละ 17.0) ผู้ป่วยร้อยละ 36.2 มีภาวะพิษเหตุติดเชื้อ พบปัญหาที่เกี่ยวกับการใช้ยาปฏิชีวนะจำนวน 24 ปัญหา ในผู้ป่วย 19 คน (ร้อยละ 40.4) ปัญหาหลักคือการเลือกใช้ยาปฏิชีวนะที่มีการออกฤทธิ์ครอบคลุมเชื้อไม่เหมาะสม โดยเฉพาะเมื่อเปลี่ยนจากยาชนิดฉีดเป็นชนิดรับประทาน โดยพบ 8 ปัญหา (ร้อยละ 33.3) รองลงมาคือการใช้ยาขนาดสูงเกินไปโดยไม่ปรับตามการทำงานของไต (ร้อยละ 20.8) เมื่อสิ้นสุดการรักษามีผู้ป่วยหายดีร้อยละ 74.5 ค่ากลางของวันนอนโรงพยาบาลคือ 7 วัน สรุป: เภสัชกรสามารถช่วยค้นหาและแก้ไขปัญหาที่เกี่ยวกับการใช้ยาปฏิชีวนะร่วมกับสหสาขาวิชาชีพ ซึ่งอาจช่วยเพิ่มการใช้ยาอย่างสมเหตุผลและเพิ่มผลลัพธ์การรักษาของผู้ป่วย คำสำคัญ: เภสัชกร; สหสาขาวิชาชีพ; การมีส่วนร่วมในการรักษา; ยาปฏิชีวนะ   Abstract Objective: To determine effects of the integrated pharmacist interventions to multidisciplinary team regarding antibiotics use on patients’ outcomes. Methods: A prospective descriptive study was performed in August 2020 in an 820-bed hospital in Thailand. Participants were patients aged 18 years or older admitted to a general medicine ward and received at least one dose of an antibiotic. Patients who need unavailable antibiotics or denied treatment were excluded. A pharmacist reviewed medical records for antibiotics related problems and modified antibiotic regimens together with physicians. The pharmacist used the self-developed antibiotics-guided form in her verbal consultations during a routine morning round. Descriptive statistics including frequency, percentage, mean, standard deviation, median and interquartile range were used for data analysis. Results: Of the 47 patients enrolled, the majority were women (53.2%). The median age was 68 years. All patients had at least one comorbidity. Urinary tract infections were the main infectious disease problems (26.4%), followed by pneumonia (17%). 36.2% of the patients had sepsis. Twenty-four antibiotics related problems were found in 19 patients (40.4%). Most frequent problems were improper antibiotics selection regarding spectrum based on empirical therapy particularly switching from intravenous to oral forms (8 problems, 33.3%), followed by overdose of antibiotics in kidney impairment patients (20.8%). After courses of treatment, most patients were cured (74.5%). The median length of hospital stay was 7 days. Conclusion: The integrated pharmacist interventions to multidisciplinary team helped identify and resolve antibiotics related problems and might improve rational use of antibiotics and improve patients’ outcomes. Key words: pharmacist; multidisciplinary; intervention; antibiotics