ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการดูแลเท้าในผู้ป่วยเบาหวาน กลุ่มเสี่ยงสูงต่อการเกิดแผลที่เท้า Factors Influencing Foot Care Behaviors Among Diabetic Patients with A High Risk of Diabetic Foot Ulcer

Abstract

บทคัดย่อ วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาพฤติกรรมการดูแลเท้าและปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการดูแลเท้าในผู้ป่วยเบาหวานกลุ่มเสี่ยงสูงต่อการเกิดแผลที่เท้า วิธีการศึกษา: การศึกษาความสัมพันธ์เชิงทำนายของปัจจัยต่อพฤติกรรมการดูแลเท้ามีตัวอย่างคือ ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่มีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดแผลที่เท้าที่รับการรักษาที่คลินิกเบาหวาน แผนกผู้ป่วยนอกโรงพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี จำนวน 97 รายจากการสุ่มอย่างง่าย รวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล แบบบันทึกข้อมูลโรคเบาหวาน แบบประเมินสภาวะเท้า แบบสอบถามพฤติกรรมการดูแลเท้าผู้ป่วยเบาหวานกลุ่มเสี่ยงสูงต่อการเกิดแผลที่เท้า ความรอบรู้ด้านสุขภาพ การสนับสนุนทางสังคม การรับรู้ความสามารถของตนเองในการปฏิบัติพฤติกรรมการดูแลเท้า และความคาดหวังในผลของการปฏิบัติพฤติกรรมการดูแลเท้า วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์ถดถอยพหุคูณ ผลการศึกษา: กลุ่มตัวอย่างมีพฤติกรรมการดูแลเท้าระดับปานกลาง (ค่าเฉลี่ย 73.42 ± 12.09 จาก 95 คะแนน) ปัจจัยความรอบรู้ด้านสุขภาพ การสนับสนุนทางสังคมและการรับรู้ความสามารถของตนเองร่วมกันทำนายความแปรปรวนของพฤติกรรมการดูแลเท้าได้ร้อยละ 32 (adj. R2 = 0.32, P-value < 0.001) การรับรู้ความสามารถตนเองทำนายพฤติกรรมการดูแลเท้ามากที่สุด (β = 0.41, P-value < 0.001) ตามด้วยการสนับสนุนทางสังคม (β = 0.193, P-value = 0.034) และความรอบรู้ด้านสุขภาพ (β = 0.192, P-value = 0.043) สรุป: พฤติกรรมดูแลเท้าของผู้ป่วยเบาหวานกลุ่มเสี่ยงสูงต่อการเกิดแผลที่เท้าอยู่ในระดับปานกลาง และทำนายได้ด้วยการรับรู้ความสามารถตนเองในการดูแลเท้า การสนับสนุนทางสังคม และความรอบรู้ด้านสุขภาพ คำสำคัญ: พฤติกรรมการดูแลเท้า; ผู้ป่วยเบาหวานกลุ่มเสี่ยงสูงต่อการเกิดแผลที่เท้า; ความรอบรู้ด้านสุขภาพ; การรับรู้ความสามารถตนเอง; การสนับสนุนทางสังคม Abstract Objective: To determine foot care behaviors of patients at high risk of diabetic foot ulcer (DFU) and the associations with its influencing factors. Method: This predictive correlational research examined the predictive factors of foot care behaviors including health literacy, social support, perceived self-efficacy and outcome expectation. The participants were 97 patients with type 2 diabetes mellitus at high risk of DFU, treated at the outpatient department at Phrapokklao Hospital, recruited by a simple random sampling. Questionnaires collected demographic data and diabetic personal health record, and assessed diabetic patients’ foot care behaviors, diabetic patients’ health literacy, social support, perceived self-efficacy, and outcome expectation. Data were analyzed by multiple linear regression. Results: The foot care behaviors were at a moderate level (mean = 73.42 ± 12.09 out of 95 points). Health literacy, social support and perceived self-efficacy explained 32% of the behavior variance (adj. R2 = 0.32 P-value < 0.001). Perceived self-efficacy was the most effective predictor of the behaviors (β = 0.41, P-value < 0.001), followed by social support (β = 0.193, P-value = 0.034) and health literacy (β = 0.192, P-value = 0.043). Conclusion: The foot care behaviors among diabetic patients at high risk of DFU were at a moderate level and could be predicted by perceived self-efficacy, social support and health literacy. Keywords: foot care behaviors; diabetic patients at high risk of diabetic foot ulcer; health literacy; self-efficacy; social support