ผลของโปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อพฤติกรรมการป้องกันการแพ้พิษ สารเคมีกำจัดศัตรูพืชในเกษตรกร อำเภอองครักษ์ จังหวัดนครนายก Effects of Health Literacy Promoting Program on Pesticide Poisoning Prevention Behaviors among Agricultural Workers, Ongkharak District, Nakhon Nayok Provinceก

Abstract

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมการป้องกันการแพ้พิษสารเคมีกำจัดศัตรูพืชในเกษตรกร วิธีการศึกษา: ในการวิจัยกึ่งทดลองนี้ กลุ่มตัวอย่างเป็นเกษตรกรผู้ปลูกข้าวและไม้ดอกไม้ประดับ อ.องครักษ์ จ.นครนายก จำนวน 60 คน แบ่งเป็นกลุ่มทดลองซึ่งร่วมโปรแกรมเสริมความรอบรู้ฯ และกลุ่มเปรียบเทียบได้รับคู่มือป้องกันการแพ้พิษสารเคมี กลุ่มละ 30 คน โปรแกรมเสริมความรอบรู้ฯ มี 6 กิจกรรม และติดตามกระตุ้นทางออนไลน์และเยี่ยมบ้านเกษตรกร 4 ครั้ง ประเมินความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมการป้องกันการแพ้พิษสารเคมีกำจัดศัตรูพืช ที่ก่อนโปรแกรม และที่สัปดาห์ที่ 8 (หลังโปรแกรม) และ 12 (ติดตามผล) ทดสอบความแตกต่างของคะแนนความรอบรู้และคะแนนพฤติกรรมระหว่างสองกลุ่มที่ก่อนโปรแกรม หลังโปรแกรม และตอนติดตาม โดยใช้ Independent t-test และ repeated measure analysis of variance ผลการศึกษา: กลุ่มทดลองมีค่าเฉลี่ยคะแนนความรอบรู้ด้านสุขภาพที่สูงขึ้นและสูงกว่ากลุ่มเปรียบเทียบทั้งตอนหลังโปรแกรม และตอนติดตามผลอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P-value < 0.05) กลุ่มทดลองมีค่าเฉลี่ยคะแนนพฤติกรรมการป้องกันการแพ้พิษสารเคมีสูงกว่ากลุ่มเปรียบเทียบทั้งตอนหลังโปรแกรม และตอนติดตามผลอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P-value < 0.05) สรุป: โปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพสามารถเพิ่มคะแนนความรอบรู้ด้านสุขภาพและคะแนนพฤติกรรมการป้องกันการแพ้พิษสารเคมีกำจัดศัตรูพืชต่างจากการให้ความรู้แบบให้อ่านคู่มือด้วยตนเองในบรรดาเกษตรกรผู้ปลูกข้าวและไม้ดอกไม้ประดับ    คำสำคัญ: พฤติกรรมการป้องกันการแพ้พิษสารเคมีกำจัดศัตรูพืช, ความรอบรู้ด้านสุขภาพ, เกษตรกร, เกษตรกรผู้ปลูกข้าว, เกษตรกรผู้ปลูกไม้ดอกไม้ประดับ Abstract Objective: To examine effects of health literacy promoting program on health literacy and pesticide poisoning prevention behaviors among agricultural workers. Method: In this quasi-experimental study, participants were 60 agricultural workers of rice and garden plant growers in Ongkharak district, Nakhonnayok province. Thirteen participants attended the health literacy training for pesticide poisoning prevention (test group) while the other 30 participants received a handbook on pesticide poisoning prevention. The health literacy training had 6 activities and 4 follow-up visits. Participants were assessed on health literacy and behavior of pesticide poisoning prevention before the raining, at week 8 post-training, and week 12 (follow-up). Differences in health literacy and the behavior between the two groups before and after the training, and at follow-up were tested using independent t test and repeated measure analysis of variance. Results: The mean score of health literacy of test group the intervention group was significantly increased and higher than that of the control group both after the training and at follow-up (P-value < 0.05). In addition, the mean score of the behavior of the test group was significantly increased and higher than that of the control group both after the training and at follow-up (P-value < 0.05). Conclusion: Health literacy training program increased the scores of health literacy and behavior of pesticide poisoning prevention when compared with the handbook on pesticide poisoning prevention among agricultural workers of rice and garden plant growers. Keywords: pesticide poisoning prevention behaviors, health literacy, agricultural workers, rice growers, garden plant growers