ผลการปฏิบัติงานการจัดซื้อยาในโรงพยาบาลชุมชน ภายใต้กลไกการควบคุมราคาในการจัดซื้อด้วยราคากลางยา Operational Performance of Medicine Procurement in Community Hospital under Price Control Mechanism using Medicine Estimated Cost

Abstract

บทคัดย่อ วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาผลการปฏิบัติงานในการจัดซื้อยาตามระบบและกลไกการควบคุมราคาในการจัดซื้อด้วยราคากลางในด้าน (1) ความสามารถในการจัดหายา (2) คุณภาพ ความปลอดภัยทางยา (3) ราคายา (4) ความพึงพอใจของผู้ปฏิบัติงาน วิธีการศึกษา: ดำเนินงานวิจัยแบบผสมผสาน แยกเป็น 2 ระยะโดยการสนทนากลุ่ม และการสำรวจด้วยแบบสอบถามทางไปรษณีย์ ที่ได้พัฒนาขึ้นมาจากผลของการสนทนากลุ่ม กลุ่มตัวอย่างทั้งสองระยะตามลำดับ คือ เภสัชกรผู้จัดซื้อยาในโรงพยาบาลชุมชนเขตภาคเหนือตอนบน เลือกแบบเจาะจง และเภสัชกรผู้จัดซื้อยาของโรงพยาบาลชุมชนทั่วประเทศที่ได้จากการสุ่มเลือก เครื่องมือในการวิจัย ได้แก่ แนวคำถามเพื่อการสนทนากลุ่ม และแบบสอบถามทางไปรษณีย์ โดยคำตอบเป็นสเกลค่า 1 - 5 นำเสนอผลการศึกษาด้วยสถิติเชิงพรรณนา ผลการศึกษา: ทั้ง 2 ระยะ] พบว่า การจัดซื้อด้วยราคากลางจะทำให้ (1) จัดหายาได้ 90 - 95% ของยาในบัญชียาโรงพยาบาล (2) เภสัชกรมั่นใจมากต่อคุณภาพยาที่จัดซื้อได้ที่ 3.75 จากเต็ม 5 คะแนน และพบปัญหาความปลอดภัยด้านยาปานกลางที่ 3.10 คะแนน ได้แก่ ยาชื่อพ้องมองคล้าย ยาขาดชั่วคราว ปัญหาคุณภาพยา และการรับรู้เข้าใจของผู้ป่วย (3) ราคากลางช่วยคุมราคาได้ 3.63 คะแนน และได้ราคาจัดซื้อที่เหมาะสมมากที่ 4.05 คะแนน (4) พอใจต่อผลงานการจัดซื้อปานกลางที่ 3.32 คะแนน เพราะอาจไม่ทันการณ์ จัดซื้อไม่ได้ ยาขาดชั่วคราว ไม่ครอบคลุมทุกบรรจุภัณฑ์ ไม่ยืดหยุ่นตามกลไกตลาด และจำกัดตัวเลือกในการซื้อ ส่วนความพึงพอใจต่อการควบคุมการจัดซื้อด้วยราคากลางที่ 3.56 คะแนน สรุป: การควบคุมการจัดซื้อยาด้วยราคากลางเป็นสิ่งที่พึงปฏิบัติตามโดยพอใจ ทำให้โรงพยาบาลสามารถจัดหายาคุณภาพดี ในราคาเหมาะสม นำไปสู่การควบคุมต้นทุนทางยาได้ดี แต่อาจก่อปัญหาความปลอดภัยทางยา และปัญหาในการจัดซื้อบางส่วน คำสำคัญ: ราคากลางยา, ผลการปฏิบัติงานจัดซื้อยา, การควบคุมราคาในการจัดซื้อยา, โรงพยาบาลชุมชน  Abstract Objective: To determine the operational performance of medicine procurement under price control mechanism using medical estimated cost in 4 dimensions, namely91) access to medication (i.e., ability to provide medicines for patients), (2) medication quality and safety, (3) medication prices, and (4) pharmacist’s satisfaction. Methods: Based on a mixed method design, 2 phases were used: a focus group discussion and a questionnaire mail survey using questions developed from information from the focus group. Participants in both phases were hospital pharmacists responsible for medicine procurement. Specifically, those from hospitals in upper north region and those in all community hospitals nationwide were participants in phases 1 and 2 respectively. Participants in phase 1 were selected purposively. Study instruments were probe questions for phase 1 and postal questionnaires based on information from phase 1 for phase 2. Response format for survey questionnaire was a scale raning from 1 to 5. Results were presented as descriptive statistics. Results: Estimated cost offered (1) ability to provide 90 - 95% of medications in hospital medicine list. (2) Pharmacists were very confident with the medicine quality (3.75 out of 5 points). Medication safety problem was found at a moderate level (3.10 points), e.g., look-alike sound-alike drugs, shortage of medicines, quality problem, and patients’ perception. (3) Estimated cost could control medication expenses (3.63 points) and make procurement costs very appropriate (4.05 points). (4) Satisfaction was at a moderate level (3.32 points) due to late procurement, inability to procure the products, shortage of supply, poor coverge of some package types, inflexibility to market mechanism, and limited buying options. Satisfaction towards procurement control using estimated cost was at a high level (3.56 points). Conclusion: Medicine procurement control using estimated cost should be followed. It allows hospitals to obtain good quality products with affordable prices. However, it still could cause certain safety and procurement problems. Keywords: medicine estimated cost, medicine procurement operational performance, price control, community hospital