ความอยู่ดีมีสุขของแม่เลี้ยงเดี่ยวในชุมชนแออัด เขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร (WELLBEING OF SLUM SINGLE MOTHERS IN KLONGTOIE DISTRICT, BANGKOK)

Abstract

การวิจัยนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาความอยู่ดีมีสุข กลวิธีการดำรงชีพเพื่อไปสู่ความอยู่ดีมีสุข และเงื่อนไข ที่มีผลต่อความอยู่ดีมีสุขของแม่เลี้ยงเดี่ยวที่อาศัยอยู่ในชุมชนแออัดพาสุข (นามสมมติ) ในเขตคลองเตย กรุงเทพมหานคร วิธีวิจัยที่ใช้ คือ วิจัยเชิงคุณภาพ โดยการสัมภาษณ์เชิงลึกกรณีศึกษาแม่เลี้ยงเดี่ยว จำนวน 18 ราย โดยแบ่งเป็น 2 กลุ่ม คือ 1) แม่เลี้ยงเดี่ยวที่อาศัยอยู่กับบุตรและญาติ 2) แม่เลี้ยงเดี่ยวที่อาศัยอยู่กับบุตรเพียงลำพัง กลุ่มละ 9 ราย และผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 12 ราย วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการจัดหมวดหมู่การสังเคราะห์และการตีความ ผลการวิจัยพบว่า ความอยู่ดีมีสุขของแม่เลี้ยงเดี่ยว ทั้ง 2 กลุ่ม มีองค์ประกอบหลัก 3 ประการ คือ 1) การมีทรัพย์สินเงินทองสำหรับการใช้สนองความต้องการในการดำรงชีพและเก็บออม 2) การที่สามารถสนับสนุนให้ลูกได้รับการศึกษาในระดับสูง และ 3) การมีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรง นอกจากนี้ แม่เลี้ยงเดี่ยวกลุ่มที่ 2 ยังให้ความสำคัญกับความต้องการบุคคลที่ไว้วางใจอยู่เคียงข้าง กลวิธีการดำรงชีพของแม่เลี้ยงเดี่ยวยึดหลัก “3F” คือ 1) การต่อสู้บากบั่นทำงาน (Fighting) 2) มีความยืดหยุ่นในการทำงาน (Flexible) และ 3) การให้ความสำคัญกับครอบครัวและลูกที่ต้องรับผิดชอบเลี้ยงดู (Family Oriented) เงื่อนไขที่มีผลต่อความอยู่ดีมีสุขของแม่เลี้ยงเดี่ยว คือ ด้านนโยบายภาครัฐ สภาพสังคม เศรษฐกิจ และสิ่งแวดล้อม พวกเขาไม่สามารถเข้าถึงบริการต่าง ๆ ของภาครัฐเต็มที่ และรัฐบาลไม่มีนโยบายที่จะรองรับเพื่อการพัฒนาความอยู่ดีมีสุข และข้อค้นพบเพิ่มเติม คือ แม่เลี้ยงเดี่ยวในชุมชนแออัดนี้มีพลังและความแข็งแกร่งของความเป็น “แม่เลี้ยงเดี่ยว” อันยิ่งใหญ่ที่พยายามทำทุกวิถีทางที่จะนำพาชีวิตของตนเองและครอบครัวไปสู่ความอยู่ดีมีสุขให้ได้ต่อไป คำสำคัญ:  ความอยู่ดีมีสุข  แม่เลี้ยงเดี่ยว  ชุมชนแออัด This research aimed investigate wellbeing, livelihood strategies to pursue Wellbeing and the conditions that effecting Wellbeing achievement of single mothers in Phasuk (alias) slum, Klongtoie district, Bangkok. This research was conducted following a qualitative methodology. Data were collected through in-depth interviews with 12 key informants, and 18 cases of single mothers; divided into 2 groups, 9 each; 1) single mothers living with children and relatives and 2) single mothers living only with children. Data analysis was done by means of typological analysis, synthesis, and interpretation. The resulted showed that the wellbeing of the two groups of single mothers consisted of 3 main components; 1) having property and money for living and saving, 2) being able to support their children to pursue a higher education, and 3) being physically healthy. Furthermore, the second group of single mothers also expressed the needs for support from someone trustful. Their livelihood strategies adhere to the “3F” principles: 1) Fighting, 2) Flexible, and 3) Family Oriented. Conditions affecting the wellbeing of single mothers found to be related to state policies, their social and cultural conditions, and economic conditions of their families, and the environment of the area where they lived. As there was no clear state policies or regulations to actually support single mothers, they seemed to have limited access to several government services. And further research showed that these single mothers have the great power and strength of being a “Single Mother” to try to bring them and their family wellbeing. Keywords:  Wellbeing, Single Mothers, Slum