มุมมองของบุคลากรทางการแพทย์และผู้ดูแลต่อการดูแลสุขภาพช่องปากของผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิง ตำบลแม่เมาะ อำเภอแม่เมาะ จังหวัดลำปาง: การศึกษาเชิงคุณภาพ

The Perspective of Health Professionals and Caregivers on Oral Health Care in Dependent Older Adults Maemoh Subdistrict Maemoh District Lampang Province: A Qualitative Study

Abstract

วัตถุประสงค์ เพื่อทำความเข้าใจมุมมองของบุคลากรทางการแพทย์และผู้ดูแลต่อการดูแลสุขภาพช่องปาก ของผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิง ตำบลแม่เมาะ อำเภอแม่เมาะ จังหวัดลำปาง วิธีดำเนินการวิจัย เป็นการศึกษาเชิงคุณภาพใช้การสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้างจากผู้ให้สัมภาษณ์ จำนวน 24 คน แบ่งเป็นกลุ่มบุคลากรทางการแพทย์กลุ่มงานปฐมภูมิโรงพยาบาลแม่เมาะ จำนวน 10 คน กลุ่มผู้ดูแลผู้สูงอายุที่ผ่านหลักสูตรด้านการดูแลผู้สูงอายุ จำนวน 9 คน และ ผู้ดูแลที่เป็นญาติจำนวน 5 คน ข้อมูลจากการสัมภาษณ์ได้รับการถอดความแบบละเอียดและนำมาวิเคราะห์เพื่อระบุประเด็นหลักโดยใช้วิธีวิเคราะห์เชิงเนื้อหา (Content analysis) พร้อมกับการจัดกลุ่มของข้อมูลด้วยการวิเคราะห์กลุ่มคำ (Domain analysis) และสร้างข้อสรุปผ่าน การวิเคราะห์แบบอุปนัย (Analytic induction) ผลการศึกษา ทั้งสามกลุ่มมีมุมมองต่อการดูแลสุขภาพช่องปากผู้สูงอายุแบ่งได้เป็น 3 ประเด็น ได้แก่ 1) สุขภาพช่องปากมีความสำคัญและมีผลกับสุขภาพโดยรวมของผู้สูงอายุ 2) มุมมองต่อธรรมชาติของการดูแลสุขภาพช่องปากว่าเป็นพื้นที่ปิด เข้าถึงยาก และต้องการความร่วมมือจากผู้ป่วย 3) มุมมองต่ออุปสรรคในการดูแลสุขภาพช่องปากของผู้ป่วย ได้แก่ ยังไม่มีการรวมการดูแลสุขภาพช่องปากอยู่ในแผนการดูแลอย่างเป็นระบบ และความไม่เชื่อมั่นของญาติต่อผู้ดูแล สรุป ความเข้าใจมุมมองของผู้ดูแลและบุคลากรที่เกี่ยวข้องที่มีต่อสุขภาพช่องปากสามารถนำไปสู่การพัฒนาระบบการดูแลสุขภาพช่องปากผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงที่สอดคล้องกับความต้องการของทีมได้ดีขึ้นมากกว่าวิธีการแบบเดิม Abstract Objectives: This qualitative study explored the viewpoints of two stakeholder groups health professionals at Mae Moh Hospital’s primary care unit and caregivers involved in long-term care for older adults in Mae Moh Subdistrict, Lampang Province regarding oral health care for dependent elderly individuals. Methods: Data were collected through semi-structured interviews with 24 participants, categorized into three groups: healthcare staff (n = 10), formally trained caregivers who had completed a 70-hour elder care program (n = 9), and family caregivers (n = 5). Interview transcripts were subjected to content analysis to identify recurring themes, followed by domain analysis to organize patterns within the data, and analytic induction to develop overarching conclusions. Results: Analysis revealed three central themes common to all groups: 1) Oral health was perceived as important, albeit secondary to general health concerns; 2) The oral cavity was regarded as a private and difficult-to-access area, requiring patient cooperation and thus posing challenges to care delivery; and 3) Barriers included the exclusion of oral care from routine care plans and a lack of trust from family members in non-professional caregivers’ oral care competence. Conclusions: Understanding the perspectives of caregivers and relevant healthcare personnel is essential for developing an elderly oral healthcare system that effectively supports team-based care. This approach could enhance the existing care framework beyond traditional methods.