ไลเคน: ชีวิตดีดีที่ถูกมองข้าม

Abstract

เมื่อสภาพแวดล้อมไม่เหมาะสมต่อการดำรงชีวิต ราและสาหร่ายจึงมาอยู่ร่วมกันแล้วแปลงร่างเป็นไลเคนเพื่อความอยู่รอดของทั้งสองฝ่าย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสภาพแวดล้อมที่รุนแรงสุดขั้วซึ่งสิ่งมีชีวิตอื่นอยู่ไม่ได้ การใช้น้ำจากบรรยากาศในการเติบโตและการสร้างสารธรรมชาติซึ่งไม่พบในสิ่งมีชีวิตอื่นเพื่อปกป้องตนเอง เป็นกลยุทธ์หนึ่งที่ทำให้ไลเคนแพร่กระจายไปได้ทุกแห่งที่อากาศเข้าถึง ตั้งแต่หนาวจัดแถบขั้วโลกถึงร้อนจัดแถบทะเลทราย จากยอดเขาถึงชายทะเล ยกเว้นเพียงที่ๆ มีมลภาวะทางอากาศ ไลเคนแบบแผ่นใบและแบบเส้นสาย ซึ่งมีขนาดและมวลใหญ่กว่าแบบฝุ่นผงถูกใช้ประโยชน์อย่างหลากหลายมานานในทุกทวีป เช่น เป็นอาหาร สีย้อม สมุนไพร-ยา เครื่องสำอาง เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ บรั่นดี เบียร์ และบ่งบอกคุณภาพอากาศ เป็นต้น รวมทั้งใช้เป็นพืชทดลองในโครงการอวกาศเพื่อให้เป็นผู้บุกเบิกพื้นที่ดาวอังคาร ไลเคนแต่ละชนิดสร้างสารธรรมชาติที่แตกต่างกัน เป็นแหล่งของสารธรรมชาติที่มีศักยภาพในการนำมาพัฒนาใช้ประโยชน์อีกมาก ประเทศไทยรู้จักไลเคนแล้วประมาณ 1,700 ชนิด จาก 25,000 ชนิดที่มีในโลก