การศึกษาองค์ความรู้การรักษาโรคอัมพฤกษ์-อัมพาต ของหมอพื้นบ้าน: กรณีศึกษา หมอสมพร สุดใจ จากจังหวัดชุมพร A Study on Indigenous Knowledge of Paresis-Paralysis Treatment from Folk Healers: A Case Study of Mrs. Somporn Sudjai, Chumphon Province

Abstract

บทคัดย่อ วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาและรวบรวมภูมิปัญญาพื้นบ้านในการรักษาโรคอัม พฤกษ์-อัมพาต จากหมอพื้นบ้าน นางสมพร สุดใจ วิธีการศึกษา: โดยการ สัมภาษณ์ สังเกต จดบันทึก ฝึกปฏิบัติ รูปแบบวิธีการรักษาและเทคนิคเฉพาะที่ใช้ ในการรักษา ผลการศึกษา: พบว่าโรคอัมพฤกษ์-อัมพาต ตามแนวคิดของหมอ พื้นบ้านเกิดจากธาตุทัง้ 4 ภายในร่างกายไม่สมดุล โดยวิธีการรักษามี 5 ขัน้ ตอน คือ 1) การนวดแบบเชลยศักดิ์ เพื่อกระตุ้นระบบประสาทและคลายกล้ามเนื้อ 2) การใช้ยาสมุนไพรเพื่อช่วยขับลม บำรุงธาตุ เป็นต้น 3) การอบสมุนไพรเพื่อช่วย การไหลเวียนของเลือดและลม 4) การประคบสมุนไพรเพื่อทำให้หลอดเลือดฝอย ขยายตัว เนื้อเยื่อพังผืดยืดตัวออก ลดปวด 5) การย่างไฟเป็นการปรับสมดุลของ ธาตุทั้ง 4 ภายในร่างกาย โดยใช้ความร้อนในการละลายไขมันในเส้นเลือดเพื่อให้ เลือดลมไหลเวียนได้สะดวก โดยขั้นตอนการรักษาในผู้ป่วยแต่ละคนอาจจะ แตกต่างกัน ขึ้นกับสาเหตุและความรุนแรงของโรค สรุป: ข้อมูลการแพทย์พื้นบ้าน การรักษาอัมพฤกษ์-อัมพาต ของหมอสมพร สุดใจ ที่มีขั้นตอนการรักษา 5 ขั้น สามารถเป็นข้อมูลพื้นฐานเพื่อพัฒนารูปแบบการรักษาแบบเสริมกับการแพทย์ ปัจจุบันได้ คำสำคัญ: ภูมิปัญญาพื้นบ้าน, อัมพฤกษ์ อัมพาต, หมอพื้นบ้าน   Abstract Objective: To study and compile the indigenous knowledge about paresisparalysis treatment from a local healer, Mrs. Somporn Sudjai. Methods: The study was carried out by in-depth interview, observation, record, and practice about the treatment pattern and technique. Results: Cause of paresis-paralysis based on the healer knowledge was an unbalance of the 4 basic elements in human body. There were 5 processes of treatment including, 1) general massage to stimulate the nervous system and relax any muscles, 3) herb for blood circulation and as body tonic, 3) herbal steam treatment for blood circulation, 4) herbal hot pressing for capillary and connective tissue dilation and for pain, and 5) and body grilling to balance 4 basic elements and burn fat for blood circulation. However, treatment process for any specific patients would depend on individual cause and severe of disease. Conclusion: Five processes for paresisparalysis treatment from a local healer, Mrs. Somporn Sudjai, could be used as a basis for further development of a complementary traditional Thai medicine for paresis-paralysis. Keywords: indigenous knowledge, paralysis, local healer