การเปรียบเทียบตัวชี้วัดคุณภาพร้านยากรณีศึกษาระหว่างประเทศไทยกับต่างประเทศ Comparisons of Quality Indicators of Community Pharmacy: A Case Study of Thailand and International Counterparts

Abstract

บทคัดย่อ การศึกษาเปรียบเทียบตัวชี้วัดคุณภาพร้านยาในประเทศไทยและต่างประเทศที่เป็นกลุ่มประเทศกำลังพัฒนาเช่นเดียวกับประเทศไทย (พบสี่ประเทศคือ อินเดีย ซิมบับเว ยูกันดา และเอธิโอเปีย) โดยการทบทวนวรรณกรรมและการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับตัวชี้วัดคุณภาพร้านยา ซึ่งตัวชี้วัดคุณภาพร้านยาได้ผ่านการตรวจสอบจากผู้เชี่ยวชาญในประเทศนั้น ๆ ประเด็นสำคัญที่วิเคราะห์ คือ ตัวชี้วัดคุณภาพร้านยาของประเทศไทยและต่างประเทศ (มาตรฐานคุณภาพร้านยาที่กำหนดโดยสมาพันธ์เภสัชกรรมนานาชาติ) เพื่อให้ทราบความเหมือนและความต่างของมาตรฐานคุณภาพร้านยา รวมถึงประเด็นที่ประเทศไทยยังไม่ได้กำหนดเป็นเกณฑ์มาตรฐาน ผลการวิเคราะห์สรุปได้ว่าเกณฑ์มาตรฐานคุณภาพร้านยาในประเทศไทยได้ปรับเปลี่ยนโดยยึดตามบริบทของประเทศ ซึ่งเป็นไปตามที่สมาพันธ์เภสัชกรรมชุมชนนานาชาติได้กำหนดไว้ และมีแนวทางในการกำหนดบทบาทในแต่ละมาตรฐานที่สอดคล้องกัน อย่างไรก็ตาม พบว่ามีบางประเด็นที่แตกต่าง ประกอบด้วย 1) กำหนดพื้นที่ให้บริการโดยเภสัชกร 2) การกำหนดเวลาปฏิบัติงานของเภสัชกร 3) การควบคุมสัตว์และแมลง 4) การระบุบทบาทหน้าที่ของเภสัชกรและผู้ช่วยเภสัชกร 5) การบริหารเวชภัณฑ์ การจ่ายยาของเภสัชกรในร้านขายยา และ 6) การมีส่วนร่วมในกิจกรรมของชุมชน แต่สิ่งที่ทุกประเทศมีเหมือนกัน คือ แนวทางในการปฏิบัติเพื่อให้ประชาชนผู้มารับบริการได้รับประโยชน์สูงสุด ทั้งการให้บริการโดยเภสัชกร ยาที่ได้รับมีคุณภาพมาตรฐาน ร้านยาได้รับการพัฒนาสู่มาตรฐานสากล คำสำคัญ: ตัวชี้วัดคุณภาพร้านยา, มาตรฐานคุณภาพร้านยา, การเปรียบเทียบตัวชี้วัด Abstract This review compared quality indicators for community pharmacy (drugstores) of Thailand with those in other countries wordwide using relevant documents and research reports. Four countries comparable to Thailand were included for comparisons (India, Zimbabwe, Uganda, and Ethiopia). All qualiy indicators were examined by experts in respective countries. Quality indicators to be compared were based on the standards issued by the International Pharmaceutical Federation (IPF). Similarities and differences, as well as, issues not mentioned in Thai sets of quality indicators were identified. It was found that quality indicators and relevant roles in Thailand have been modified according to the IPF’s. However, six issues of differences have been identified as follows: 1) pharmacist’s service area, 2) working time of the pharmacist, 3) measures for animal and insect control, 4) specific roles and responsibilities of the pharmacist and pharmacy technician, 5) medication product administration and dispensing of the pharmacist, and 6) community activity participation. The common finding both in Thailand and the other four countries was that there existed the guideline for community pharmacy practice for the benefits of the people by quality pharmacy service, quality medication products, and the proposed development path to the international standards of the community pharmacy. Keywords: community pharmacy quality indicator, community pharmacy quality standards, indicator comparisons