ระดับของนิวโรโทรฟิกแฟคเตอร์จากสมองในซีรั่มกับระดับไขมันในซีรั่มและการรู้คิดของผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์คนไทย (SERUM BRAIN-DERIVED NEUROTROPHIC FACTOR, SERUM LIPIDS AND COGNITION IN THAI PATIENTS WITH ALZHEIMER DISEASE)

Abstract

นิวโรโทรฟิกแฟคเตอร์จากสมอง (BDNF) เป็นโมเลกุลโปรตีนที่สำคัญที่ส่งเสริมการเปลี่ยนแปลงรูปร่างของเซลล์ประสาท กระตุ้นการเพิ่มแขนงประสาท และปรับความสามารถในการยืดหยุ่นของสมอง BDNF นี้เกี่ยวข้องกับการเรียนรู้และความจำดังนั้นระดับที่เปลี่ยนแปลงไปจึงอาจจะมีบทบาทสำคัญในการเกิดโรคอัลไซเมอร์ และเนื่องจากไขมันเป็นส่วนประกอบหลักของเยื่อหุ้มเซลล์ประสาทเพราะฉะนั้นระดับไขมันที่ผิดปกติในเลือดจึงอาจกระทบการทำงานของเซลล์ประสาทและอาจสัมพันธ์กับการเกิดโรคอัลไซเมอร์ตามมา งานวิจัยนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อวัดระดับ BDNF ในซีรั่ม ระดับไขมันในซีรั่ม และระดับการรู้คิดของผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์เทียบกับกลุ่มควบคุม และหาความสัมพันธ์ระหว่างระดับ BDNF กับค่าต่าง ๆ ที่ตรวจอีกด้วย การศึกษานี้ทำในกลุ่มควบคุม 30 คน และกลุ่มผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์ 10 คน มีอายุเฉลี่ย 61.20±2.04 ปี และ 79.73±2.17 ปี ตามลำดับ โดยใช้คู่มือ Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-V, 2013) เป็นเกณฑ์ในการวินิจฉัยโรคอัลไซเมอร์ และอาศัยเครื่องมือช่วยประเมินระดับความเสื่อมของสมองฉบับภาษาไทย (Thai Mini-Mental State Examination; TMMSE) การตรวจระดับ BDNF ในซีรั่มใช้น้ำยาสำเร็จรูปโดยหลักการ ELISA การตรวจระดับไขมันในซีรั่มใช้หลักการวัดแบบ Colorimetric และวิธี Homogeneous การประเมินทางสถิติถึงความแตกต่างของค่าตัวแปรระหว่างกลุ่มควบคุมกับกลุ่มผู้ป่วยใช้ Mann-Whitney U test และการประเมินความสัมพันธ์ระหว่างระดับ BDNF กับตัวแปรอื่นใช้ Pearson’s test โดยโปรแกรม SPSS (เวอร์ชัน 23.0) ผลการศึกษาจากค่าคะแนน TMMSE เฉลี่ย พบว่ากลุ่มผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์มีความรู้ตัวและความเข้าใจที่แย่กว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญ (p<0.001) ระดับ BDNF ในซีรั่มของกลุ่มผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์มีค่าเฉลี่ย (293.77±44.71 µg/mL) ที่ต่ำกว่าค่าของกลุ่มควบคุม (354.89±26.71 µg/mL) อย่างไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ ระดับไขมันในซีรั่มของกลุ่มผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์ไม่แตกต่างจากค่าของกลุ่มควบคุมซึ่งอาจเป็นผลจากการรับประทานยาลดไขมันของผู้ป่วย ไม่พบความสัมพันธ์ระหว่างระดับ BDNF กับระดับไขมันในซีรั่มและระหว่างระดับ BDNF ในซีรั่มกับค่าคะแนน TMMSE โดยสรุปการศึกษานี้ยืนยันประโยชน์ของการใช้เครื่องมือวัดระดับความเสื่อมของสมองฉบับภาษาไทยในการวินิจฉัยผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์ และแนะว่าระดับ BDNF ในซีรั่มของผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์ลดลงแม้จะไม่พบนัยสำคัญทางสถิติ อย่างไรก็ตามยังต้องศึกษาเพิ่มเติมโดยใช้กลุ่มผู้ป่วยจำนวนมากเพื่อยืนยันความเหมาะสมที่จะใช้เป็น Biomarker ในโรคอัลไซเมอร์ต่อไป คำสำคัญ: โรคอัลไซเมอร์  นิวโรโทรฟิกแฟคเตอร์จากสมองในซีรั่ม  ไขมันในซีรั่ม  เครื่องมือวัดระดับความเสื่อมของสมองฉบับภาษาไทย  การรู้คิด Brain-Derived Neurotrophic Factor (BDNF) is a key protein molecule that promotes neuronal differentiation, stimulates neurite outgrowth, and modulates brain plasticity. BDNF is involved in learning and memory, so changes in its level may play a crucial role in Alzheimer’s disease (AD). Since lipids are major structural components of neuronal cell membrane, dyslipidemia may affect neuronal functions that somewhat relate to AD. This study aimed to investigate the levels of serum BDNF protein, serum lipids and the cognitive function of Thai AD patients comparing to the healthy controls, and to search for the corelations between BDNF and other studying parameters. Thirty control and ten AD subjects with mean ages of 61.20±2.04 years, and 79.73±2.17 years, respectively, were participated in the study. The criteria of Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, fifth edition (DSM-V, 2013) was used for AD diagnosis with Thai Mini-Mental State Examination (TMMSE) as a tool to assess cognitive functions. The levels of serum BDNF were analyzed using ELISA kit, while serum lipids were determined by colorimetric and homogeneous methods. The comparison of parameters between the patients and the control groups were statistically assessed by Mann-Whitney U test, whereas the correlations between serum BDNF levels and other parameters were assessed by Pearson’s test using the SPSS software (version 23.0). The results of mean TMMSE scores demonstrated that the AD patients had significantly poorer cognitive function than the control subjects (p<0.001). The serum BDNF level in the AD patients (293.77±44.71 µg/mL) was lower than that of the control subjects (354.89±26.71 µg/mL) without statistically significant difference. The serum lipid levels in the AD patient were not significantly different from those in the control group, probably affected by the patients’ taking of a lipid-lowering medicine. No significant correlation was observed between serum BDNF and lipid levels as well as between serum BDNF and TMMSE scores. In summary, our findings confirmed the benefit of TMMSE scores in diagnosis of AD, and suggested a decrease in serum BDNF level in the AD patients although insignificant difference was found. Further study, however, in a large number of patients are required to confirm whether BDNF is suitable as a biomarker for AD. Keywords: Alzheimer’s disease, Serum Brain-Derived Neurotrophic Factor (BDNF), Serum lipids, Thai mini mental state examination, Cognitive function