ความสัมพันธ์ระหว่างการปนเปื้อนออร์แกโนฟอสเฟตในกระแสเลือดของเกษตรกรสวนผักกับความรู้และพฤติกรรมของเกษตรกรในจังหวัดร้อยเอ็ด(ASSOCIATION OF ORGANOPHOSPHATE CONTAMINATION IN BLOOD OF VEGETABLE FARMERS WITH THEIR KNOWLEDGE AND BEHAVIOR IN ROI ET PROVINCE)

Abstract

แอซิติลโคลีนเอสเทอเรส (AChE) เป็นเอนไซม์ที่ย่อยสลายสารสื่อประสาทแอซิติลโคลีน ทั้งนี้เพื่อป้องกันการกระตุ้นเส้นประสาทหลังไซแนปส์และกล้ามเนื้อมากเกินไป ออร์แกโนฟอสเฟต (OPPs) เป็นสารยับยั้ง AChE ที่ถูกนำมาใช้เป็นสารเคมีกำจัดศัตรูพืชที่ใช้กันอย่างแพร่หลายในกระบวนการปลูกผัก ดังนั้น OPPs ที่ปนเปื้อนในผักจึงเข้าสู่ร่างกายผู้บริโภคและเป็นพิษต่อระบบประสาทได้ วัตถุประสงค์ของงานวิจัยนี้มี 2 ข้อคือ 1) เพื่อตรวจวัดระดับ AChE ซึ่งเป็นตัวบ่งชี้ที่ตรงข้ามกับระดับ OPPs ในกระแสเลือด และ 2) เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างระดับ AChE กับระดับความรู้และพฤติกรรมการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชของเกษตรกรสวนผักในหมู่บ้านแห่งหนึ่งในจังหวัดร้อยเอ็ด มีเกษตรกรสวนผักเข้าร่วมโครงการวิจัย 60 คน ทั้งหมดใช้ OPPs แต่มีเพียงร้อยละ 6.5 ผ่านการอบรมการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี (GAP) เกษตรกรส่วนใหญ่มีผลการประเมินระดับความรู้และพฤติกรรมตนเองในการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชอยู่ในระดับสูง (ร้อยละ 90.7 และ 81.4 ตามลำดับ) ผู้วิจัยเก็บตัวอย่างเลือดจากปลายนิ้วนางด้วยเข็มเจาะเลือดและหลอดรูเล็ก และวัดระดับ AChE ด้วยกระดาษทดสอบ (วิธีของ Bigg) ผลการวิจัยพบว่า ตัวอย่างเลือด จำนวน 24 ตัวอย่าง มีระดับ AChE อยู่ระดับปกติ ในขณะที่อีก 19 ตัวอย่าง อยู่ในระดับที่ผิดปกติ (มีเกษตรกร 17 ราย ที่ไม่สามารถติดต่อได้ในวันนัดเจาะเลือด) ผู้วิจัยทดสอบความสัมพันธ์ระหว่างระดับความรู้และพฤติกรรมกับระดับ AChE ในกระแสเลือดโดยใช้สถิติเพียร์สันไคสแควร์ ผลวิจัยพบว่า ระดับความรู้และพฤติกรรมไม่มีความสัมพันธ์กับระดับ AChE ในกระแสเลือด (χ2 = 0.935, df = 3, p = 0.817 และ (χ2 = 5.303, df = 3, p = 0.151 ตามลำดับ) หลังจากนั้น ผู้วิจัยได้ใช้โปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเกษตรที่มีระดับ AChE ผิดปกติเป็นเวลา 7 วัน ตามเกณฑ์ของ GAP สำหรับอาหารเพาะปลูกและคู่มือการป้องกันอันตรายจากสารเคมีกำจัดศัตรูพืช พบว่าระดับ AChE มีแนวโน้มเข้าสู่ค่าปกติคำสำคัญ: เกษตรกรสวนผัก  สารเคมีกำจัดศัตรูพืช  ออร์แกโนฟอตเฟต  เอนไซม์แอซิติลโคลีนเอสเทอเรสAcetylcholinesterase (AChE), an enzyme that breaks down a neurotransmitter acetylcholine, prevents overstimulation of post-synaptic nerves and muscles. Organophosphates (OPPs) are AChE inhibitors widely used as pesticides in vegetable production. Thus, OPP contamination in vegetables entering human blood circulation can be toxic to neurological system. Purposes of this research were divided into 2 folds 1) to determine the level of AChE, an inverse biomarker enzyme for OPPs present in the blood of vegetable farmers and 2) to investigate association between the level of AChE with the level of knowledge and level of behavior on pesticide uses of vegetable farmers in a village of Roi Et province, Thailand. Forty-six subjects who have been working in vegetable farms were recruited. Basic demographic data showed that 100% of subjects used OPPs, but only 6.5% were certified with the Good Agricultural Practice (GAP). Most of them had high level of knowledge (90.7%) and behavior (81.4%) on pesticide uses. Blood samples were collected from ring finger tips with lancets and capillary tubes. A reactive paper finger-blood test (Bigg’s method) was used to measure AChE level. Results showed that 24 blood samples had normal level of AChE whereas the other 19 samples were abnormal. Pearson's chi-squared test was further used to determine an association between the levels of knowledge and behavior with the level of AChE. No association neither between the level of knowledge with blood AChE level in vegetable farmers (X2 = 0.935, df = 3, p = 0.817) nor between the level of behavior and blood AChE level in vegetable farmers (X2 = 5.303, df = 3, p = 0.151) was observed. Lastly, an intervention program was employed to improve the farmer’s behavior according to the GAP for Food Crop and Pesticide Hazard Prevention Guidelines for 7 days and was found that their AChE tended to return to the normal level.Keywords: Vegetable Farmers, Pesticides, Organophosphates, Acetylcholinesterase Enzyme