การวิเคราะห์และลดต้นทุนโลจิสติกส์สำหรับผักออร์แกนิคในภาคตะวันตกของประเทศไทย (ANALYSIS AND LOGISTICS COST REDUCTION FOR ORGANIC VEGETABLES IN THE WEST OF THAILAND)

Abstract

การวิจัยในครั้งนี้มุ่งเน้นการศึกษาต้นทุนโลจิสติกส์ของห่วงโซ่อุปทานผลิตภัณฑ์ทางการเกษตรประเภทผักออร์แกนิคในภาคตะวันตกของประเทศไทย เพื่อนำเสนอแนวทางการลดต้นทุนของห่วงโซ่อุปทานดังกล่าวได้อย่างยั่งยืน การวิจัยเริ่มจากการศึกษาและรวบรวมข้อมูลทุติยภูมิและปฐมภูมิเกี่ยวกับห่วงโซ่อุปทานของผลิตภัณฑ์ผักออร์แกนิคตั้งแต่ขั้นตอนการสั่งซื้อวัตถุดิบจนถึงการส่งสินค้าไปยังปลายทาง ซึ่งแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ ฟาร์มเกษตรกรรมแบบมีระบบ และฟาร์มเกษตรกรรมแบบไม่มีระบบ จากนั้นนำข้อมูลจากการศึกษามาวิเคราะห์คุณค่าของกิจกรรมในห่วงโซ่อุปทานสถานะปัจจุบัน โดยใช้แผนผังสายธารคุณค่า แล้วจึงขจัดกิจกรรมที่ไม่ก่อให้เกิดคุณค่า พร้อมกับปรับลดกิจกรรมที่จำเป็นแต่ไม่ก่อให้เกิดคุณค่า ในห่วงโซ่อุปทานอีกด้วย ผลการวิจัยพบว่า รอบระยะเวลารวมของกระบวนการในห่วงโซ่อุปทานผลิตภัณฑ์ทางการเกษตรประเภทผักออร์แกนิคของฟาร์มเกษตรกรรมแบบมีระบบลดลงร้อยละ 0.78 และแบบไม่มีระบบลดลงร้อยละ 5.55 นอกจากนี้เมื่อปรับปรุงกิจกรรมในห่วงโซ่อุปทานแล้ว พบว่า ทำให้ค่าความเสี่ยงที่เกิดจากความล่าช้าของการดำเนินงานในฟาร์มแบบมีระบบลดลงถึงร้อยละ 21.43 โดยมีต้นทุนอยู่ที่ 19.37 บาทต่อกิโลกรัม และแบบไม่มีระบบลดลงถึงร้อยละ 29.03 โดยมีต้นทุนอยู่ที่ 20.32 บาทต่อกิโลกรัม ยิ่งไปกว่านั้นเมื่อวิเคราะห์เฉพาะต้นทุนโลจิสติกส์โดยใช้เทคนิคการวิเคราะห์ต้นทุนฐานกิจกรรม ยังพบว่า กิจกรรมที่ก่อให้เกิดต้นทุนสูงในฟาร์มแบบเกษตรกรรมแบบมีระบบ ได้แก่ กิจกรรมการจัดเตรียมสินค้าออก และการคัดเกรดสินค้า รวมแล้วคิดเป็นร้อยละ 22.10 ของต้นทุนโลจิสติกส์ทั้งหมด และในฟาร์มเกษตรกรรมแบบไม่มีระบบ ได้แก่ กิจกรรมการจัดเตรียมสินค้าออก และการเตรียมการบรรจุสินค้า รวมแล้วคิดเป็นร้อยละ 23.46 ของต้นทุนโลจิสติกส์ทั้งหมด ผู้วิจัยจึงได้เสนอแนวทางสำหรับการลดต้นทุนของกิจกรรมโลจิสติกส์ ซึ่งอาจลดต้นทุนโลจิสติกส์ในฟาร์มแบบมีระบบได้มากถึง 113,770 บาทต่อปี และแบบไม่มีระบบมากถึง 85,920 บาทต่อปีคำสำคัญ: การลดต้นทุนโลจิสติกส์  แผนผังสายธารคุณค่า  ต้นทุนฐานกิจกรรม  ผลิตภัณฑ์ทางการเกษตร  ผักออร์แกนิคThis research emphasizes study of logistics cost of agricultural products: organic vegetable supply chain in the West of Thailand in order to present the guideline for sustainable supply chain cost reduction. The research began with study and collection of primary and secondary data of organic vegetable supply chain from material purchasing to product delivery to customers. The researchers categorize farms into systematic agriculture and unsystematic agriculture, then analyze value of activities in present supply chain for each category by value stream mapping, before eliminating non-value added activity and decreasing necessary but non-value added activity. According to the research result, total cycle time of organic vegetable for systematic agriculture and unsystematic agriculture was decreased by 0.78 percent and 5.55 percent, respectively. In addition, the risk value of activity delay for systematic agriculture was reduced by 21.43 percent at the cost 19.37 baht per kilogram while unsystematic agriculture risk was deducted by 21.43 percent at the cost 20.32 baht per kilogram. Moreover, activity base costing was used to analyze logistic cost and found the activities caused high logistic cost. Those activities for systematic agriculture are outbound product preparation and product grading, accounted for 22.10 percent of total logistic cost while those for unsystematic agriculture are outbound product preparation and product packing preparation which accounted for 23.46 percent of total logistic cost. Thus, researchers purposed guideline for decrease the cost of logistic activity, which could reduce the cost of systematic agriculture 113.770 baht per year and unsystematic agriculture 85,920 baht per year.Keywords: Logistics Cost Reduction, Value Stream Mapping, Activity Based Costing, Agricultural Products, Organic Vegetables