การทำแผนที่แนวเขตหมู่บ้านอย่างมีส่วนร่วม ตำบลแม่กาษา อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก

Participatory Mapping for Village Boundary in Mae Kasa Sub - district, Mae Sot District, Tak Province

Abstract

การศึกษาในครั้งนี้มีที่มาจากข้อค้นพบของงานวิจัยที่คณะวิจัยเคยทำในพื้นที่นี้ พบว่า ตำบลแม่กาษา ยังไม่มีแผนที่แนวเขตหมู่บ้าน อีกทั้งมีการแต่งตั้งผู้ใหญ่บ้านใหม่หลายหมู่บ้าน ซึ่งไม่ทราบแนวเขตที่ชัดเจนของหมู่บ้านของตนเอง งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อสร้างแผนที่แนวเขตหมู่บ้านในรูปแบบข้อมูลเชิงภูมิศาสตร์ของตำบลแม่กาษา อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก เป็นการวิจัยเชิงสำรวจ โดยสัมภาษณ์อย่างไม่เป็นทางการของกลุ่มตัวอย่าง ด้วยวิธีการเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง (Purposive sampling) จำนวน 23 คน สรุปความด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) ผลการวิจัย พบว่า การกำหนดแนวเขตหมู่บ้านอย่างมีส่วนร่วม เป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพ และมีประโยชน์ในการรวบรวมข้อมูลทางภูมิศาสตร์ การจัดทำแผนที่ด้วยโปรแกรมรหัสเปิด เพื่อใช้ในการวางแผนการพัฒนา การจัดการทรัพยากรธรรมชาติ ในการกำหนดแนวเขตหมู่บ้านตำบลแม่กาษา มีการแบ่งแนวเขตหมู่บ้านจากลักษณะทางกายภาพเป็นหลัก เช่น ถนน แม่น้ำ คลองชลประทาน โดยแบ่งหมู่บ้านได้เป็น 16 หมู่บ้าน ซึ่งหมู่บ้านที่มีพื้นที่มากที่สุดคือ หมู่ 6 บ้านน้ำดิบ มีพื้นที่ 9,127 ไร่ และหมู่บ้านที่มีพื้นที่น้อยที่สุด คือ หมู่ 14 บ้านแม่กาษาโพธิ์เงิน มีพื้นที่เพียง 722 ไร่ ผลการสัมภาษณ์ พบว่า คนในชุมชนมีความสนใจในการจัดทำแนวเขตหมู่บ้านของตนเองให้มีความชัดเจน เพื่อจะได้ไม่มีปัญหาในอนาคตที่คนรุ่นเก่า ๆ ได้แบ่งแนวเขตเอาไว้ เพื่อลดความขัดแย้งเขตแดนพื้นที่ที่อาจจะเกิดขึ้นในอนาคต นอกจากนี้ยังพบว่า การกำหนดแนวเขตหมู่บ้านนั้นไม่ใช่ชาวบ้านทุกคนที่รู้แนวเขตพื้นที่หมู่บ้านตนเอง มีเพียงผู้นำชุมชน และผู้อาวุโสของแต่ละชุมชนเท่านั้นที่รู้แนวเขตหมู่บ้านของตนเอง โดยข้อมูลแผนที่แนวเขตหมู่บ้านในการวิจัยครั้งนี้ สามารถนำไปใช้ในการบริหารจัดการเชิงพื้นที่ได้อย่างเหมาะสมและครอบคลุมต่อไป ( This study stems from previous research conducted in this area, revealing that Mae Kasa sub-district lacks village boundary maps. Furthermore, several villages have newly appointed village heads, yet they lack clear delineations of their village boundaries. The objective of this research is to create village boundary maps in a geographic information system (GIS) format for Mae Kasa sub-district, Mae Sot district, Tak province. This was achieved through survey research, utilizing unofficial interviews with a purposive sample of 23 individuals. Content analysis is used to summarize the findings. This research shows that participatory boundary delineation is an effective method for gathering geographic data. Mapping using open-source software is useful for development planning and natural resource management. Village boundaries are determined mainly by physical features such as roads, rivers, and irrigation canals, resulting in 16 distinct villages. The largest village is Village 6, Ban Nam Dip, with an area of 9,127 rai, while the smallest is Village 14, Ban Mae Kasa Pho Ngern, with only 722 rai. Interviews revealed community interest in clear village boundary delineation to prevent future conflicts arising from unclear boundaries set by previous generations. Notably, not all villagers are aware of their village boundaries; only community leaders and elders have this knowledge. Local and regional authorities can utilize the village boundary map data from this research for appropriate spatial management.)