การวิเคราะห์ความล้มเหลวเชิงนโยบาย: ศึกษากรณีนโยบายรับจําานําาข้าว Policy Failure: A Case of Rice-Pledging Scheme in Thailand

Abstract

ความล้มเหลวของนโยบายรับจำนำข้าวเป็นสาเหตุสำคัญข้อหนึ่งที่ถูกอ้างถึงโดยคณะรัฐประหารในการรัฐประหารที่เกิดขึ้นในพ.ศ. 2557 ข้ออ้างดังกล่าวซึ่งอ้างถึงการทุจริตและความสูญเสียทางเศรษฐกิจที่เกิดขึ้นจากการบริหารจัดการนโยบายรับจำนำข้าวแสดงให้เห็นถึงความสำคัญของการวิเคราะห์ความล้มเหลวของนโยบาย เพราะแม้ความล้มเหลวจะเกิดขึ้นในขอบเขตทางนโยบาย แต่ความล้มเหลวดังกล่าวก็ก่อให้เกิดผลกระทบต่อเสถียรภาพทางการเมืองของประเทศได้ในระยะยาว  การศึกษานี้มีเป้าหมายที่จะวิเคราะห์ความล้มเหลวของนโยบายในสองมิติคือ มิติทางนโยบายและมิติทางการเมือง  ในส่วนของมิติทางนโยบาย  การวิเคราะห์จะแบ่งเป็นสามระดับประกอบด้วย ระดับกระบวนการ ระดับนโยบายและระดับการเมือง  สำหรับมิติทางการเมือง การศึกษานี้จะให้ความสำคัญกับบทบาทของฝ่ายการเมืองตรงข้ามในการเลือกยกระดับประเด็นทางนโยบายมาเป็นประเด็นทางการเมือง จากการศึกษาวิจัย พบว่า ความล้มเหลวหลักของนโยบายรับจำนำข้าวเกิดจากการที่รัฐบาลไม่สามารถจัดการให้ผลลัพธ์ของนโยบายออกมาตามที่ตั้งเป้าไว้  ความผิดพลาดส่วนหนึ่งมาจากผลกระทบของโลกาภิวัตน์ที่ทำให้การระบายข้าวออกสู่ตลาดโลกไม่เป็นไปตามเป้าหมาย  ในทางการเมือง บทบาทของพรรคประชาธิปัตย์ในการยกระดับประเด็นความผิดพลาดของการบริหารจัดการและแนวโน้มในการทุจริตของโครงการมีผลอย่างมากต่อการลดความชอบธรรมทางการเมืองของรัฐบาล อันนำไปสู่ข้อสรุปของการศึกษาว่า ความล้มเหลวในทางนโยบายอาจส่งผลต่อความล้มเหลวในทางการเมืองได้คำสำคัญ: ความล้มเหลวเชิงนโยบาย, โครงการรับจำนำข้าว, การสร้างประเด็นทางการเมือง