การชี้ขาดข้อพิพาทเกี่ยวกับการชำระเงินตามสัญญาก่อสร้างในประเทศไทย

Abstract

การชำระเงินตามสัญญางานก่อสร้างให้ตรงเวลาเป็นหัวใจของโครงการก่อสร้าง ปัจจุบันปัญหาการไม่ชำระเงินตามสัญญางานก่อสร้างหรือการชำระล่าช้าเป็นเพียงเรื่องของการผิดสัญญาธรรมดาเท่านั้น ซึ่งจะต้องดำเนินการบังคับโดยวิธีการทางศาลหรืออนุญาโตตุลาการที่ใช้ระยะเวลายาวนาน พฤติกรรมการไม่ปฏิบัติตามสัญญาเช่นนี้กลายมาเป็นบรรทัดฐานใหม่ของวงการก่อสร้างและสร้างผลเสียต่อเศรษฐกิจและสังคมอย่างมาก หลายประเทศแก้ปัญหาโดยนำกฎหมายเกี่ยวกับการชำระเงินตามสัญญางานก่อสร้างมาใช้โดยเฉพาะ ซึ่งมีสาระสำคัญ เช่น การชำระเงินตามความก้าวหน้าของงาน (Progress Payment) การห้ามเงื่อนไขการชำระเงินที่ขึ้นอยู่กับการชำระเงินอื่น (Pay when Paid) และกระบวนการระงับข้อพิพาทโดยการชี้ขาด (Adjudication) ซึ่งสถาบันอนุญาโตตุลาการ (THAC) ได้มีการยกร่างพระราชบัญญัติว่าด้วยการระงับข้อพิพาทอันเกี่ยวกับการชำระเงินตามสัญญางานก่อสร้าง พ.ศ. ... เสนอไปยังหน่วยงานที่เกี่ยวข้องตามลำดับขั้นตอน แต่ร่างกฎหมายดังกล่าวยังไม่ได้ถูกเสนอต่อไปด้วยเหตุผลและความจำเป็นที่จะต้องทบทวนการตราร่างพระราชบัญญัติดังกล่าวให้รอบคอบ ทำให้ปัญหาต่าง ๆ ในปัจจุบันยังจำเป็นต้องมีการแก้ไขต่อไป จากการศึกษาพบว่า UNCITRAL ได้มีการพิจารณาเรื่องการชี้ขาดข้อพิพาท ในร่างข้อบัญญัติต้นแบบของการระงับข้อพิพาทโดยฉุกเฉินแบบพิเศษ (Draft UNCITRAL Model Clauses on Specialised Express Dispute Resolution (SPEDR)) ซึ่งมีประเด็นที่สอดคล้องกับร่างกฎหมายดังกล่าว ผู้เขียนจึงมีข้อเสนอแนะสำหรับประเทศไทย คือ การศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับประเด็นเรื่องการชี้ขาดข้อพิพาท เช่น การกำหนดเรื่องอนุญาโตตุลาการแบบเร่งด่วน และกฎหมายที่จะใช้กำหนดเรื่องการชี้ขาด การศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับร่างพระราชบัญญัติว่าด้วยการระงับข้อพิพาทอันเกี่ยวกับการชำระเงินตามสัญญางานก่อสร้าง พ.ศ.... ตามความเห็นของหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง หรือการเสนอกฎหมายโดยตรงโดยผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย