การบริหารสถานศึกษาสู่การเป็นโรงเรียนคุณภาพ: การศึกษาทฤษฎีฐานราก THE SCHOOL ADMINISTRATION TO BE A QUALITY SCHOOL: THE GROUNDED THEORY APPROACH

Abstract

บทคัดย่อ การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อทำความเข้าใจถึง ลักษณะ เงื่อนไข กระบวนการการเกิดขึ้น การดำรงอยู่ และผลที่ตามมาจากปรากฏการณ์ การบริหารสถานศึกษาสู่การเป็นโรงเรียนคุณภาพเป็นการศึกษาเพื่อหาข้อสรุปเชิงทฤษฎี เพื่อการสร้างทฤษฎีฐานราก ซึ่งเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ผู้วิจัยเลือกพื้นที่ที่ทำการศึกษาโดยวิธีการเลือกเชิงทฤษฎี เป็นโรงเรียนประถมศึกษาขนาดใหญ่แห่งหนึ่งที่มีลักษณะสอดคล้องกับวัตถุประสงค์ของการวิจัย และผู้วิจัยได้เข้าไปศึกษาและจัดเก็บข้อมูลด้วยตนเอง โดยการสัมภาษณ์เชิงลึก การจัดสนทนากลุ่ม การวิเคราะห์เอกสารการสังเกตและจดบันทึก ผู้ให้ข้อมูลหลักคือผู้บริหารโรงเรียน ครู นักการภารโรง คณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน คณะกรรมการศูนย์เครือข่ายพัฒนาคุณภาพการศึกษา ผู้ปกครองนักเรียน และคนในชุมชน การวิเคราะห์ข้อมูลใช้วิธีแปลความหมาย ตีความหมาย แล้วสร้างผังมโนทัศน์โดยอาศัยความไวเชิงทฤษฎี และใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์สำเร็จรูป NVivo ในการจัดระบบข้อมูล ผลการวิจัยพบว่า 1. ลักษณะของโรงเรียนคุณภาพ คือ โรงเรียนที่ผู้บริหารมีภาวะผู้นำ จัดการเรียนการสอนโดยเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ มีการร่วมมือกันระหว่างบ้าน โรงเรียนและผู้ปกครอง มีผลงานเป็นที่ประจักษ์ผู้ปกครองและชุมชนยอมรับ และมีคุณภาพตามเกณฑ์มาตรฐาน 2. เงื่อนไขการเกิดเป็นโรงเรียนคุณภาพ แยกเป็น เงื่อนไขจากภายในโรงเรียนประกอบด้วย 1) เงื่อนไขที่เกิดจากผู้บริหาร ได้แก่ การทำตัวเป็นแบบอย่าง การมีมนุษยสัมพันธ์ที่ดี มีความเด็ดขาดในการตัดสินใจ และมีภาวะผู้นำทางวิชาการ 2) เงื่อนไขที่เกิดจากครูได้แก่ ครูมีความสามัคคี ครูมีความตระหนักในหน้าที่ 3.กระบวน การเกิดเป็นโรงเรียนคุณภาพเกิดจากกระบวนการบริหารงานของผู้บริหาร ได้แก่ การสร้างแรงจูงใจในการทำงาน การมีส่วนร่วมในการบริหาร มีความมุ่งมั่นที่จะไปสู่ความสำเร็จ และการทำงานเป็นทีม 4.การดำรงอยู่ของการเป็นโรงเรียนคุณภาพ เกิดจาก 1) ความชัดเจนในการปฏิบัติงานประกอบด้วย ความเข้าใจและตระหนักในหน้าที่ของบุคลากร ความเป็นผู้นำทางวิชาการ และ 2) ความผูกพันกับโรงเรียน ประกอบด้วย การเป็นองค์การแห่งการเรียนรู้ ความเอาใจใส่ต่องานในหน้าที่ และการตรวจสอบและพัฒนากระบวนการทำงาน 5.ผลที่ตามมาจากการเป็นโรงเรียนคุณภาพ คือ เป็นแหล่งศึกษาดูงาน นักเรียนได้รับการพัฒนาบรรลุตามเป้าหมายของโรงเรียน และมีจำนวนนักเรียนเพิ่มขึ้นทุกปี คำสำคัญ : การบริหารสถานศึกษา โรงเรียนคุณภาพ ทฤษฎีฐานราก ABSTRACT The objective of this research was to understand the characteristics, condition, processes, existence and consequences resulting from The School Administration to be Quality School. The study utilized qualitative methods to develop a grounded theory. The researcher selected the study site by using theoretical sampling and identifying a large-sized primary school congruent with the research objectives. The researcher participated in the study and collected data through in-depth interviews, focus group discussion, documentary analysis, observations and field notes. The key informants were school administrators, teachers, janitors, school board, board of network center, parents, and people in the community. Data were analyzed by using translating and interpretive data. Then the concept was developed depending on the theoretical sensitivity. The data analysis system was organized by NVivo computer program. The results were as follows: 1. The characteristics of quality school were: leadership in school, child-centered instruction, collaboration between villages, school and parents. The school’s performances were empirical, acceptable and standard. 2. The occurring conditions of quality school could be divided into the occurred condition inside school including an administrator’s model with good human relation, decisive, and instructional leadership. Teachers: solidarity, duty awareness, conditions of policy and academic laws. The external conditions were parents and community’s expectation. 3. The occurring processes of quality school were the administrative processes; working motivation, administrative participation, concentration on achievement and team work. 4. The quality of the school could remain with clarity in working roles; understanding and duty awareness of staff. The instructional leadership and school relationship consist of learning organization, attention and responsibility for duty, investigation and development of working processes. 5. The consequent effects of being quality school were: source of learning, students had developed their potentialities and increasing number of students every year. Keyword : Administration, Quality school, Grounded Theory