สมุนไพรพื้นบ้านแก้ปวดเมื่อย

Abstract

วัตถุประสงค์: เพื่อสำรวจสมุนไพรพื้นบ้านและตำรับยาพื้นบ้านของไทยที่มีฤทธิ์แก้ปวดเมื่อย วิธีการศึกษา: ศึกษาใน 8 จังหวัด คือ ชัยภูมิ น่าน สุโขทัย เพชรบูรณ์ สุรินทร์ กระบี่ ยโสธร และอุบลราชธานี โดยสัมภาษณ์หมอพื้นบ้านเกี่ยวกับสมุนไพรที่ใช้ ชื่อพื้นเมือง ส่วนที่ใช้ ประโยชน์และวิธีใช้ พร้อมทั้งเก็บตัวอย่างสมุนไพรจัดทำเป็นตัวอย่างพืชแห้ง ตรวจเอกลักษณ์พืชด้วยรูปวิธานและเปรียบเทียบตัวอย่างพืชที่พิพิธภัณฑ์พืชสิรินธร กรมวิชาการเกษตรและหอพรรณไม้ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืช กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ผลการศึกษา: รวบรวมพรรณไม้ที่ใช้แก้ปวดเมื่อยได้ทั้งหมด 134 ชนิด จากพืชจำนวน 55 วงศ์ จำแนกเป็นพืชใบเลี้ยงคู่ 45 วงศ์ (112 ชนิด) พืชใบเลี้ยงเดี่ยว 7 วงศ์ (17 ชนิด) พืชเมล็ดเปลือย 1 วงศ์ (3 ชนิด) และเฟิร์น 2 วงศ์ (2 ชนิด) วงศ์ที่มีสมุนไพรแก้ปวดเมื่อยมากที่สุดคือ Rubiaceae 15 ชนิด รองลงมาคือ Annonaceae และ Euphorbiaceae วงศ์ละ 8 ชนิด สกุลที่มีพืชสมุนไพรมากที่สุดพบ 1 สกุล คือ Hedyotis (พบ 3 ชนิด) ส่วนที่พบสกุลละ 2 ชนิด มี 13 สกุลได้แก่ Argyreia, Clerodendrum, Croton, Curcuma, Diospyros, Globba,Jasminum, Lithocarpus, Marsdenia, Polygala, Salacia, Sauropus และ Spermacoce และสมุนไพร 98 ชนิดซึ่งแบ่งเป็นที่ใช้ในรูปยาตำรับ 34 ตำรับ และใช้เป็นยาเดี่ยว 82 ชนิด สรุป: การศึกษานี้ได้รวบรวมและพิสูจน์เอกลักษณ์ของสมุนไพรพื้นบ้านและตำรับยาพื้นบ้านที่มีฤทธิ์แก้ปวดเมื่อย ข้อมูลนี้จะเป็นประโยชน์ในการวิจัยและพัฒนาซึ่งอาจนำไปสู่เภสัชผลิตภัณฑ์ต่อไปคำสำคัญ: สมุนไพรพื้นบ้าน, แก้ปวดเมื่อย