ตรรกะเชิงคณิตศาสตร์ในพระอภัยมณี

Abstract

บทคัดย่อ คณิตศาสตร์เกี่ยวข้องกับกิจกรรมต่าง ๆ ในทุก ๆ วันของมนุษย์ ในบทประพันธ์ต่าง ๆ ถึงแม้จะเป็นโลกของจินตนาการ โดยเฉพาะอย่างยิ่งบทประพันธ์ประเภทนวนิยายหรือนิทานซึ่งในเนื้อเรื่องจะมีการดำเนินชีวิตของตัวละครที่มักจะมีคณิตศาสตร์เข้าไปเกี่ยวข้องด้วยตามความคุ้นเคยของผู้ประพันธ์  ถึงแม้ว่านวนิยายหรือนิทานจะเป็นโลกในจินตนาการ ซึ่งอาจมีสิ่งต่าง ๆ หรือปรากฏการณ์ต่าง ๆ ที่แตกต่างไปจากโลกจริง แต่สำหรับตรรกะและความสมเหตุสมผลของเนื้อเรื่อง ทฤษฎีทางคณิตศาสตร์ของโลกจริงยังคงต้องนำไปใช้ในโลกจินตนาการของนวนิยายด้วยไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ การดำเนินเนื้อเรื่องในนิทานคำกลอนเรื่องพระอภัยมณีตอนพระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อ ซึ่งเป็นบทประพันธ์ของสุนทรภู่ กวีเอกของโลก เป็นตัวอย่างหนึ่งที่มีคณิตศาสตร์แทรกอยู่ สาระคณิตศาสตร์ที่ปราฎซึ่กงในเนื้อเรื่องได้แก่ จำนวน ทิศ แผนผัง ระยะทางและความเร็ว ตัวอย่างเช่นระยะทางในการหนีนางผีเสื้อสมุทรไปยังเกาะแก้วพิสดารของพระอภัยมณีจะยาวประมาณ 1,600 กิโลเมตร ซึ่งเงือกน้ำจะต้องใช้เวลาในการเดินทาง 7 วัน 6 คืน ซึ่งเมื่อคำนวณแล้วเงือกน้ำจะว่ายน้ำด้วยความเร็วเฉลี่ย 10.26 กิโลเมตรต่อชั่วโมง ในขณะที่นางผีเสื้อสมุทรไล่ตามโดยใช้เวลาประมาณ 3 วัน 2 คืน โดยจะไล่ตามด้วยความเร็วเฉลี่ยประมาณ 26.67  กิโลเมตรต่อชั่วโมง จากการวิเคราะห์ความสมเหตุสมผลเชิงคณิตศาสตร์ในเนื้อเรื่อง พบว่าพระอภัยมณีตอนพระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อนี้มีความสมเหตุสมผลทางคณิตศาสตร์ในทุก ๆ ประเด็น คำสำคัญ : คณิตศาสตร์ในชีวิตประจำวัน, คณิตศาสตร์ในนวนิยายและนิทาน, พระอภัยมณี, ตรรกะในนวนิยายและนิทาน   Abstract Mathematics is often associated with daily human activities. In novels, even fairy tales, the authors seem to write stories with the lives of the characters that are involved with mathematics.  Although fictions and the fairy tales are fantasy which things or phenomena are generally different from the real world, for the logic of the story, mathematical theories are still embedded in the fantasy world. The epic poem Phra Aphai Mani, authored by Sunthorn Phu, the legendary poet, is an example of mathematics inserted in the story. The topics of mathematics embedded in the story include number, direction, distance and speed. For instance, the distance for escaping from Nang Phisuea Samut to Koh Kaeo Phitsadan of Phra Aphai Mani is about 1,600 kilometers. The Mermaids spend seven days and six nights travelling via swimming at an average speed of 10.26 kilometers per hour. It takes Nang Phisuea Samut about 3 days 2 nights, with an average speed of 26.67 kilometers per hour. From the analysis of mathematical logic in the story, we found that the story was written mathematically rational. Keywords : Mathematics in daily life,  Mathematics in fiction. Phra Apaimanee, Logic of fiction